ၶေႃႈၼမ်း
ပေႃးတေမႃးသပ်းလႅင်းလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈပိုၼ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ ႁဝ်း လႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်သေ တႄႇတင်ႈမႃးပေႃးၼႆ တေလႆႈလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈပိုၼ်း ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်း လူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းဢွၼ်တၢင်းလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ တီႈၼႆႈပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်းပိုၼ်းတႆးႁဝ်း လွင်ႈၼပ်ႉယမ်သႃႇသၼႃႇ ၽြႃး ပဵၼ်ၸဝ်ႈမႃးၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလၵ်းၼီႈဝႆႉၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈသေတ လွမ်တူၺ်းလိၵ်ႈ လၢႆးတႆး ဢၼ်တႅမ်ႈတြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈမႃးဝႆႉ မီးတၢင်းၼမ်တၢင်းႁိုင်လႄႈ လွမ် တူၺ်းၽိင်ႈငႄႈ လွင်ႈယူႇသဝ်း ပိူင်ၵိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၶေႃႈသင်ႇ သွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ လႆႈသွၼ်ႇဝႃႈ ၼပ်ႉယမ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ ယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ပုၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ပ၊ၼ်ၸဝ်ႈၾ ၼႂ်းပိုၼ်းၶၢဝ်းယၢဝ်းလူင်ၼၢၼ်ႉ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ပီသႃႇသၼႃႇ(2503)ၼီႈ၊ ပီၵေႃးၸႃႇ (1319)ၼီႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၽႁဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသေ ၵိူဝ်းလီ ၼပ်ႉယမ်မႃး ၸဝ်ႈသင်ႇၶႁဝ်း လၢႆမိူင်းၵေႃႈပဵၼ်လၢႆၸုမ်းမႃး ဝဵင်းၸဝ်ႈၽလႂ် ၼင်ႇၸဝ်ႈၽၼၼ်ႉ ယၢမ်ႈမီးၸဝ်ႈငမ်းပၢႆး၊ၵႂၢၼ်းပၢႆး၊ၸဝ်ႈၵမ်ႉပၢႆးမႃး၊ ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းလဵဝ် ၵိူဝ်းလီၼပ်ႉယမ် ဝႆႈၽြႃးသူႇလဵဝ်ၼင်ႇၵၼ်သေတ ယွၼ်ႉၸဝ်ႈ ၽပဵၼ်ဝႆႉလၢႆမိူင်းလႄႈ မုၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်ၼင်ႇပိူင်ၸဝ်ႈၽၼၼ်ႉသေ ဢမ်ႇပဵၼ်ပိူင်လဵဝ်ၵၼ်မႃး ဢဝ်လၢႆးၽႂ်လၢႆးမၼ်း မေႃၽႂ်မေႃမၼ်းသေ ၵိူဝ်းလီ ၼပ်ႉယမ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်ယူႇယဝ်ႉ။
ပ၊ၼ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပၺ်ႇၺႃႇၽေႃးၵမိူင်းသူႈ
ၵူၺ်းၵႃႈထိုင်မိူဝ်ႈပီသႃႇသၼႃႇ(2503)ၼီႈၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ပၺ်ႇ ၺႃႇၽေႃးၵ မိူင်းသူႈ ၸင်ႇဢွၼ်ႁူဝ် ၸဝ်ႈသင်ႇၶတႆးတင်းသဵင်ႈ လႆႈၶွတ်ႇ လိူတ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် ၽွတ်ႈပဵၼ်ငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးသေ လႄႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်းၼႃႈၵူၼ်းမိူင်းသေ ၼပ်ႉယမ်သႃႇသၼႃႇ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ မႃးယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းလွင်ႈလႆႈၽွတ်ႈၸုမ်းမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်တႃႇပိၼ်ႇပိတ ၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင် ပဵၼ်ၽၢႆႇတႆးသေ ႁႂ်ႈမီးပၢင်ၶူၼ်ႉၶႆႈ/တႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈၽၢႆႇတႆးႁဝ်း မႃး၊ ဢဝ်ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပိုၼ်ၽႄႈပၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ တၢင်းႁုလီ မီးတၢင်းယၢမ်ႈလီမႃး၊ တႃႇပဵၼ်တူၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈၵၼ်း ဢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ် ၵူၼ်းမိူင်း ၼပ်ႉယမ်ၵိူဝ်းလီသႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ ၵူၼ်းၸၢဝ်း ၶိူဝ်းၼပ်ႉယမ် ပုတ်ႉထၼင်ႇၵၼ် ႁႂ်ႈသ၊ၼ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၵၢၼ်ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆး ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ၶေႃႈလဵဝ်သဵင်လဵဝ်ၵၼ်မႃးၼႆ ပဵၼ်တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းလီ ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။
- ၼင်ႇႁိုဝ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ တေမၼ်ႈၸေႇ ၽႄႈတူဝ်ႈယိုၼ်းယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင်။
- ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်း တေမီးတၢင်းႁုတၢင်းယၢမ်ႈလီသေ လွတ်ႈပူၼ်ႉလွင်ႈ တုၵ်ႉယၢၵ်ႈၶၢၼ်ၸႂ််၊
- ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းပုတ်ႉထ တေမီးလွင်ႈၶွတ်ႇလိူတ်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈသေ ႁႂ်ႈလွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ ၵူၼ်းႁဝ်းၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။
ဢိင်ၼိူဝ် ၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်းငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆသေ ၸဝ်ႈသင်ႇၶတႆးႁဝ်း ၸင်ႇမႃးတိူင်ႇပၢင်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် သေယဝ်ႉ၊ လၢတ်ႈဝႃႈႁဝ်းၵေႃႈ ၵိုင်ႇလီမီး မူႇၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးယူႇၼႆလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် ၶိုင်ပွင် ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ဢွင်ႈၽႂ်တီႈမၼ်း ဢိူင်ႇၽႂ်ထုင်ႉမၼ်း ၼင်ႇႁိုဝ်ၶေႃႈသင်ၵႂၢမ်းသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပေႃးတေၽႄႈတူဝ်ႈ ယိုၼ်းယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇသြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပၼ်တိတ မိူင်းၼွင်၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ဝိပသ်သၼ မိူင်းၼၢင်း ၶဝ်ၸဝ်ႈလႆႈဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ ၼင်ႇႁိုဝ်ၽိင်ႈ ငႄႈပုတ်ထၸဝ်ႈ ပေႃးတေၽႄႈတူဝ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်း မိူၼ် ၼင်ႇဢၼ်ယၢမ်ႈႁၼ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထတေႇမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်
ဢၼ်လႆႈၽွတ်ႈပဵၼ်မူႇၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးမႃး တႄႇမိူဝ်ႈပီသႃႇသၼႃႇ(2539)ၼီႈၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈလႆႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇသေ ယုၵ်ႉယွင်ႈပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထႁဝ်းၶႃႈမႃး လၢႆၸုပ်ႈလၢႆၸိူဝ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇသြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၼရၼႃႇထ ၵျွင်းႁွင်ႇ-ဝဵင်းမူႇၸေႈ ယၢမ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ (သြႃႇၸဝ်ႈဝႃႇယႃႇမ) ၵျွင်းမိူင်းၵၢဝ် ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ယၢမ်ႈပဵၼ်ၽူႈမၢႆ၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼၼ်ႇ တႃႇသီႇရိ ၵျွင်းတႃႈပုင်ႇ ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ယၢမ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပၺ်ႇ ၺႃႇၼၼ်ႇတ ၵျွင်းထၢတ်ႈတေႃႇ ဝဵင်းလွႆလႅမ် ယၢမ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ သြႃႇၸဝ်ႈ သုၶမိၼ်ႇတ(ၸဝ်ႈသုၶမ်း) ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ယၢမ်ႈပဵၼ်ၽူႈမၢႆသေလႄႈ ပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် မူႇၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထႁဝ်းၶႃႈမႃးသေ ဢွၼ်ၵၼ်မၵ်းမၼ်ႈ ဢဝ်ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ပိုၼ်ဢွၵ်ႇတႃႇပၢင်သွၼ်ၽိင်ႈငႄႈ ပုတ်ႉထၽႃႇ သႃႇ (ဢၼ်ဢဝ်ၸိုဝ်ႈ သြႃႇၸဝ်ႈၼရၼႃႇထ ၵျွင်းႁွင်ႇဝဵင်းမူႇၸႄႈ) လႆႈမၢႆၶႂၢင်း 79/93ၼၼ်ႉလႄႈ တင်းပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈ ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇဢၼ်သီသွမ်ႇ မၵ်း မၼ်ႈဝႆႉ ၸၼ်ႉငဝ်ႈလႄႈၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေလႄႈ လႆႈဢဝ်ပူင်သွၼ် ပၼ်ၵၼ်မႃး မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈ ယၢမ်ႈလႆႈထူပ်းႁုႁၼ်ယူႇၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။
ငဝ်ႈၸိုင်ႈၸုမ်း ၽိင်ႈငႄႇပုတ်ႉထပွၵ်ႈၵမ်း(5) ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈ ပီသႃႇသၼႃႇ(2555)ၼီႈ (15/05/2011)ၶေႃႈမၢႆပၢင်ၵုမ် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး ပွၵ်ႈၵမ်း(14)လႄႈ ငဝ်ႈၸိုင်ႈၸုမ်း ၽိင်ႈငႄႇပုတ်ႉထ ပွၵ်ႈၵမ်း(5) ၼႂ်းၶေႃႈမၢႆပၢင်ၵုမ်(24)ၶေႃႈ တီႈၶေႃႈမၢႆ(17) ၼၼ်ႉ မႄးၽွတ်ႈၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထ ပွၵ်ႈၵမ်း(5)ထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼင်ႇ ၶေႃႈတႅပ်းတတ်းမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၼၼ်ႉ ၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈ ပုတ်ႉထ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး ၸင်ႇၽွမ်ႉၵၼ်ၶိုၼ်းလိူၵ်ႈ ယုၵ်ႉတၢင်ႇဝႆႉ-
ၸုမ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ-
- (ၵ) သြႃႇၸဝ်ႈသုဝရ ၵျွင်းမၢဝ်းၶမ်း ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ
- (ၶ) သြႃႇၸဝ်ႈၼၼ်ႇတဝံသ ၵျွင်းလေး ၵျႃၼ်းၸၵျႃႇ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ
- (င) သြႃႇၸဝ်ႈဝိၸႃႇရၼ ၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
ၸုမ်းၽူႈမၢႆ
- (ၵ) သြႃႇၸဝ်ႈၺႃႇၼေႃးၽႃႇသ ၵျွင်းၵၢင် ဝဵင်းၼမ်ႉလၼ်ႈ
- (ၶ) သြႃႇၸဝ်ႈ ၵၼ်ႇထမႃႇ ၵျွင်းဝေႇလုဝၼ်ႇ မိူင်းယၢႆး ဝဵင်းၵႃလိ
- (င) သြႃႇၸဝ်ႈဢိၼ်ႇတႃႇၸႃႇရ ၵျွင်းလူင် ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း။
ၸုမ်းၽူႈယိပ်းငိုၼ်း
- (ၵ) ၸဝ်ႈၶူးၽေႃၷၸႃႇရ ၵျွင်းလေးၵျႃၼ်းၸၵျႃႇ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႇ
- (ၶ) ၸဝ်ႈၶူးသီႇရိထမ်ႇမ ၵျွင်းဝေႇလုဝၼ်ႇ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး
- (င) ၸဝ်ႈၶူးဢၵ်ႇၵၺႃၼ ၵျွင်းလူင်လေႃႉ ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ။
ၸုမ်းၽူႈထတ်းသဵၼ်ႈ
- (ၵ) ၸဝ်ႈသြႃႇၸႃႇၷရ ၵျွင်းႁူဝ်ၼမ်ႉ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး
- (ၶ) ၸဝ်ႈၶူး ၸႃၼေယျ ၸၼ်ႉၸွမ်သႃႇသၼႃႇ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ၊ (င) ၸဝ်ႈၶူးၼၼ်ႇတိယ ၵျွင်းမူၺ်ႇတေႃႇ ဝဵင်းပၢင်လူင် - ၼႆသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈသင်ၶႃႇရႁၢၼ်းတႆးႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ ပဵၼ်ၽူႈ ၶဝ်ႈၸုမ်း ၼႆမႃးယူႇၶႃႈယဝ်ႉ။
လွင်ႈပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထ
မိူဝ်ႈပီသႃႇသၼႃႇ(2555)ၼီႈၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ(13)ၶမ်ႈ ဝၼ်း ထိ(8/12/2011) မၢႆတွင်းပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈလိူၼ် ပွၵ်ႈၵမ်း(2)၊ လုမ်းသင်ႇၶၼင်ႈ လုမ်းၸုပ်ႈ(2) ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး၊ ၼႂ်းၶေႃႈမၢႆပၢင်ၵုမ်(9) တွၼ်ႈ တီႈတွၼ်ႈမၢႆ(5)ၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇၵုမ်လူၺ်ႈ လွင်ႈပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထ တီႈ ၼႂ်းလွင်ႈဢုပ်ႇၵုမ် ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၼၼ်ႉ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈလူၺ်ႈ တီႈၼႂ်းမိူင်း သီႇႁူဝ်ႇ ၸုမ်း(ၿႉႁျွဵႉႉ)ၶဝ် မီးဝႆႉပိူင်လၢႆးပူင်သွၼ်သၢမ်ၽႃႇသႃႇ
- (1) ၽႃႇ သႃႇပုတ်ႉထဝံသ (မိူၼ်ၼင်ႇပိုၼ်းၽြႃး၊ ပိုၼ်းသႃႇသၼႃႇ)
- (2) ၽႃႇသႃႇထမ်ႇမ (မိူၼ်ၼင်ႇမင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈ၊ သိင်ႇၵႃႇလေႃးဝႃႇတ၊ ၸႃႇတၵ တႄႇၵွႃႇ)
- (3) ၽႃႇ သႃႇဢၽိထမ်ႇမႃႇ (လွင်ႈၸႂ်၊ ၸေႇတသိၵ်ႈ၊ ရုပ်ႈ၊ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ) ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႄႈ ပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇတႆးႁဝ်းၵေႃႈ ၵိုင်ႇလီမီးတင်း(3)ၽႃႇသႃႇ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇၶဝ်ယူႇၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းၼင်ႇ ပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သင်ႇၶလႄႈၸၢဝ်း ၶိူဝ်းပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ တုၵ်းယွၼ်းမႃးယူႇတင်းႁိုင်၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸႅၵ်ႇပဵၼ် ၸၼ်ႉငဝ်ႈ၊ ၸၼ်ႉ(1)၊ ၸၼ်ႉ(2)၊ ၸၼ်ႉ(3)၊ ၸၼ်ႉ(4) တႄႇၵွႃႇသေ ပူင် သွၼ်ပၼ် ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇၶဝ်ၼႆႉ တႃႇသွၼ်ၼႂ််း မိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈပဵၼ်ၽႃႇသႃႇၽၢႆႇသီႇႁူဝ်ႇဝႆႉတဵမ်ထူၼ်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်း မိူင်းသီႇႁူဝ်ႇၶဝ် ၵွႃႇမီးတီႈၼွၵ်ႈမိူင်းၼမ်လႄႈ တႃႇၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းသီႇႁူဝ်ႇၶဝ် ဢၼ်ယူႇတီႈၼွၵ်ႈမိူင်း ပေႃးတေလဵပ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်ႁုလႆႈၼၼ်ႉ ၶဝ််တႅမ်ႈပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၽၢႆႇဢင်းၵိတ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇတႆးႁဝ်းၵေႃႈ မိူဝ်းၼႃႈမႃး ၵိုင်ႇလီမီးပႃးၽႃႇသႃႇတၢင်ႇမဵဝ်းယူႇၼႆ ဢုပ်ႇဢူဝ်းလၢတ်ႈဝႆႉၼင်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။
တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈတႅပ်းတတ်းၵၼ်ၵွႃႇ ႁႂ်ႈပေႃးၶပ်းၶိုင် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ပပ်ႉၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ မႃးလႆႈဝႆးဝႆးၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပပ်ႉ ပိူင်ႁဵၼ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်းၶပ်းၶိုင်ဝႆႉ (ၵ) ၽႃႇသႃႇ ပုတ်ႉထဝံသ-ပိုၼ်းၽြႃး(ၸဝ်ႈၵေႃးတမ)၊ (ၶ) ၽႃႇသႃႇထမ်ႇမ-ထမ်ႇမ (တြႃး ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵေႃးတမ မိူၼ်ၼင်ႇ မင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈ၊ သိင်ႇၵႃႇလေႃးဝႃႇတ၊ ၸႃႇတၵ တႄႇၵွႃႇ)၊ (င) ၽႃႇသႃႇဢၽိထမ်ႇမႃႇ (လွင်ႈၸႂ်၊ ၸေႇတသိၵ်ႈ၊ ရုပ်ႈ၊ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ)၊ (ၸ) ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇလႄႈ ပိုၼ်ႉႁုတၢင်ႇပိူင် (မိူၼ် ၼင်ႇပိုၼ်းၸဝ်ႈၶူးမေႃတႄႇၵွႃႇ) ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
လွင်ႈလႆႈတမ်းပၼ် ပိုၼ်းၽြႃးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဝႃႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ် ၼပ်ႉယမ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁုထိုင်ပိုၼ်းၽြႃး၊ ႁုထိုင်ၵုင်ႇၽြႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈ လႆႈတမ်းပၼ်ထမ်ႇမလႄႈ တင်းဢၽိထမ်ႇမၼၼ်ႉတႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈ မီးတၢင်းႁု ဢၼ်ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ ႁုထိုင်ပၢႆးဝူၼ်ႉပုတ်ႉထၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽိင်ႈငႄႈ လႄႈပိုၼ်ႉႁူႉတၢင်ႇၸိူဝ်ႉ တၢင်ႇပိူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်တႃႇ ယဵၼ်ႇငႄႈဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇသေ မီးတၢင်းႁုၼမ်တၢင်းႁၼ်ၵႂၢင်ႈမႃး ပိုၼ်းဢၼ်လီ လူလီယိူင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈမေႃလူမေႃယိူင်ႈမႃး လီဢဝ်သွၼ်ႁဵၼ်းၵၼ်ၵွႃႇ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထႁဝ်း လႆႈႁဵတ်းပိုၼ်ဢွၵ်ႇဝႆႉ ပပ်ႉၽိင်ႈ ငႄႈပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ ၸၼ်ႉငဝ်ႈလႄႈ ၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ၸၼ်ႉသွင်ႇယဝ်ႉလီငၢမ်း ယဝ်ႉ။ ပီၼႆႉတိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းထႅင်ႈ ၸၼ်ႉ(3)ဝႆႉယူႇ၊ ၸၼ်ႉ(4)တႄႇၶိုၼ်ႈမိူဝ်း ၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶပ်းၶိုင်ၵွႃႇယူႇ၊ သမ်ႉလႆႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇဝႆႉ ၽိုၼ်ဝႂ်ဢွင်ႇၵူႈၸၼ်ႉၸၼ်ႉ- မိူၼ်ၼင်ႇတီႈတႂ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
- (1) ၸၼ်ႉငဝ်ႈ 10000 မႂ်။
- (2) ၸၼ်ႉၼိုင်ႈ 10000 မႂ်
- (3) ၸၼ်ႉသွင် 10000 မႂ်
- (4) ၸၼ်ႉသၢမ် 10000 မႂ်
- (5) ၸၼ်ႉသီႇ 3000 မႂ်
- (6) ၸၼ်ႉႁႃႈ 3000 မႂ်
- (7) ၸၼ်ႉႁူၵ်း 3000 မႂ်
- (8) ၸၼ်ႉၸဵတ်း 3000 မႂ်
- (9) ၸၼ်ႉပႅတ်ႇတေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉသိပ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
ယွၼ်းတိုၵ်းသူၼ်းထိုင်
ဢၼ်ႁဝ်းၽွမ်ႉၵၼ်သေ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ယိုၼ်းမိုဝ်း ထိုင်သင်ႇၶ ၸဝ်ႈပီႈၸဝ်ႈၼွင်ႉႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈ မိူင်းယူႇၶႃႈ၊ သင်ဝႃႈတူဝ်ႈတၼ်းၼႆ ၶႅၼ်းတေႃႈမႃးၶဝ်ႈၸွႆႈထႅမ်သေၵမ်းၶႃႈ။ ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းယူႇၵေႃႉဝၢၼ်ႈၵေႃႉမိူင်း ၵႆယၢၼ်ၵၼ်ၵႃႈႁိုဝ်သေ တၵေႃႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႄႈ တီႈၵိူဝ်းလီၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇႁဝ်း ပဵၼ်ဢၼ်လဵဝ် ၵၼ် ၸႂ်ၸမ်ၵၼ်ယူႇၶႃႈ၊ ဢဝ်လိၵ်ႈတႅမ်ႈသေလႄႈသင်၊ ဢဝ်သူပ်းလၢတ်ႈ ဢဝ်လႄႈသင် ပၼ်တၢင်းႁုတၢင်းႁၼ်ထိုင် ပၢႆးဝူၼ်ႉလီမႃးလႆႈယူႇ ဢဝ်တူဝ်မႃး ၸွႆႈထႅမ်ၵေႃႈယိၼ်းလီၸူမ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈယူႇၶႃႈ။
ဢဝ်မဵတ်ႉတႃႇသေ ယွၼ်းသူးၵၢဝ်ႇထိုင် ႁႂ်ႈဢၼ်သင်ႇၶၸဝ်ႈပီႈၸဝ်ႈ ၼွင်ႉတင်းသဵင်ႈ လႄႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈၸဝ်ႈၶူးသွၼ် မေႃသွၼ် ဢွၼ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်း ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းဢဝ်ပၢႆး ႁုတၢင်းမေႃၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထလႄႈ ၵႂၢမ်းသွၼ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ ယဝ်ႉ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းမေႃဢဝ်တၢင်းႁု ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သိုပ်ႇပိုၼ် ၽႄႈသွၼ်ပၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး လုၵ်ႈႁဵၼ်းဢွၼ်ႇ ၵၢၼ်ႇၽႂ်ၵျွင်းမၼ်း၊ ဝၢၼ်ႈၽႂ်ထုင်ႉမၼ်း၊ ဢိူင်ႇၽႂ်မိူင်းမၼ်း၊ ႁႂ်ႈပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ပူၼ်ႉလႆႈ လွင်ႈတၢင်းတုၵ်ႉၶ ၼူၵ်ႇၼႃတိုဝ်တၼ်သေ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈတၢင်းတူဝ်ၸႂ်ၵတ်း ယဵၼ်သိူဝ်းသႃႇ မင်ႇၵလႃႇတဵမ်ထူၼ်ႈ ၵူႈၽႂ်မၼ်းသေၵမ်းလူၺ်ႈတ။