ၸဝ်ႈငမ်းပၢႆးလူင်သဵၼ်ႈဝီႇ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင်ဢႃလေႃၵ (ဢၵ်ၵမႁႃပၼ်တိတ) ဢေႃဝႃတႃၸရိယ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး

ၸဝ်ႈတူၼ်ႈၶူးလူင်ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃးမိူဝ်ႈၵေႃးၸႃႇ 1259 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ ႁူၵ်းၶမ်ႈ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ တၢမ်းၶမ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း 4 မူင်း တီႈဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၵတ်း ၸေႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ၊ ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈၸဝ်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ လုင်းလွႆၸိုၼ်ႈထမ်းဢိင်ႇတၵ ပႃႈလွႆၸိုၼ်ႈထမ်းသူၺ်ႇဢိင်ႇ၊ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ဢၢႆႈၵႅင်းၼႆႉယဝ်ႉ။

မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇမိူဝ်ႈပီ. 1272 ၼီႈ၊ ပဵၼ်ၸၢင်းမိူဝ်ႈပီ 1279 ၼီႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ မၼ်းၸဝ်ႈ ယၢမ်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းမႃး တီႈၵျွင်းမႁႃႇဝိသုတ်ႉထႃႇရုင်ႇ ဢလေႇတဵၵ်ႉၵျီး ဢၼွၵ်ႉပျိၼ်ႇ၊ တီႈၸဝ်ႈသြႃႇမၸူဝ်း ယဵင်ႇ တီႈၵျွင်းသူၺ်ႇယေးသွင်ႇ တွင်ႇပျိၼ်ႇ၊ တီႈဝဵင်းပၶူၵ်ႉၵူႇ ဝဵင်းလႅတ်ႉပတၢၼ်း ဝဵင်းပတဵင်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈ ၵုင်ႈ၊ ဝဵင်းသထုင်ႇ၊ ဝဵင်းဢမရပူႇရ ၸိူဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။

ပီ 1290 ၼီႈ ၼင်ႈၵျွင်းတီႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ၊ ပီ 1299 ၼီႈ မႃးယူႇသဝ်းတီႈ ၵျွင်းထမ်ႈသဵၼ်ဝီ၊ ပီ1303 ၼီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၸဝ်ႈၶမ်းႁူမ်ႇၽႃ လူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇလေႃးၵထမ်ႇမၵထိၵ၊ ပီ 1307 ၼီႈ ၸဝ်ႈဢမၢတ်ႈၶျႃၵ်ႈၸိုၼ်ႈ လၢႆးဢူပၢင်းမိူဝ်းသဵၼ်ႈဝီသေ ႁဵတ်းၵျွင်းၶႃးလူႇပၼ်ၸဝ်ႈ တီႈၵျွင်းမင်ႇၵလႃႇ ရုင်ႇ ၵၢင်ဝဵင်း၊ ပီ 1308 ၼီႈ လႆႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းပၢႆး သဵၼ်ႈဝီ၊ ပီ 1309 ၼီႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢွၼ်ဢဝ် သင်ႇၶ ၸဝ်ႈ (10) တူၼ် မိူဝ်းပွင်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းမိူင်းဝႃႉပီပၢႆ၊ ပီ 1313 ၼီႈ လႆႈပဵၼ်ၸဝ်ႈငမ်းပၢႆလူင် သဵၼ်ႈဝီ။

ပီ 1318 ၼီႈ ပွႆးတၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယတၼႃႇၵမ်းႁူၵ်း တီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်ဢေႃဝႃတႃၸရိယ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ လႆႈမႃးၸွႆႈၵၢၼ်ပိၼ်ႇလိၵ်ႈပိတၵၢတ်ႈတႆး တီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်၊ ပီ 1321 ၼီႈ လႆႈ “ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ” ၊ ပီ 1329 ၼီႈ ၽွင်းဢႃႇယု ၸဝ်ႈလႆႈ 70 ပီတဵမ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်ၵၢၼ်ႇၵျွင်း ၶွင်သႅင်တင်းသဵင်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ်ၸဝ်ႈ သုမင်ႇၵလယဝ်ႉ၊ ၵၢၼ်တၢင်းလီပုၼ်ႈတႃႇသႃႇသၼႃႇဢၼ်ၸဝ်ႈလႆႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ႁၢင်ႈပွင်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းတႅမ်ႈမၢႆဝႆႉ လႆႈၵေႃႇထၢတ်ႈၵွင်းမူး 160 သူႇ၊ လႆႈသမ်ႇမုတ်ႈသိမ်ႇ 36 တီႈ လႆႈၶၢမ်ႇပၼ်ရႁၢၼ်း 550 တူၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ၊ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆႉ လူင်ႉလႅၼ်ႇ လိၵ်ႈထမ်းၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉမိူင်းၾႃႉ ယႃႇမိူင်းလုမ်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1333 ၼီႈ လိူၼ်ၸဵင်လပ်း ဢႃႇယုၸဝ်ႈလႆႈ 74ပီ ဝႃႇၸဝ်ႈလႆႈ 55 ဝႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လိၵ်ႈလင်ႇၵႃႇ ပိုၼ်းၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢႃႇလေႃးၵ ၵိင်းၶျုပ်ႈ မိူင်းသႅၼ်ဝီ ႁွင်ႇ

ၼမေႃတသ်သၽၵဝတေႃ ဢရႁတေႃ သမ်မႃသမ်ပုတ်ထသ်သ တိသရၼံဢႁမ်ဝၼ်တႃမိသပ်ပတႃ။ ၵႃႈၼႆႉတၵ်းလႆႈၶႆႈငဝ်ႈၶႆႈႁၢၵ်ႈ ပၢၵ်ႈဢွၵ်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ဢထုၵ်ႈဢပၢတ်ႈႁေႃးၽေႃႇ ဢသိူၵ်ႈဢပိုၼ်းသြႃႇတေႃႇလူင်ပဵၼ်ၸဝ်ႈငဝ်ႈ ၵိူင်း ၼႂ်းမိူင်းသႅၼ်ဝီပွတ်းႁွင်ႇ ၵျေႃႇၶွင်ႇသတၢင်းၶၢင်းႁူၼ်ႈ တဵမ်ထူၼ်ႈသီႇလသမႃထိပၺ်ႇၺႃႇ လႆႈၸိုဝ်ႈဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်တိတ ဢူးဢႃႇ လေႃးၵၸဝ်ႈ သြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈ ၵႃႈၼႂ်းသီႇသိပ်းၵဝ်ႈလုၵ်ႈသိူင်ႇတိူင်း မိူင်းလူင်သႅၼ်ဝီ လုၵ်ႉတမ်ႈမိူင်းၽီမႃးတေႇ ၼႂ်းၼေႇၵမ်ႇပေႃးၸ သိုင်ႇပွင်ႈ ၽၢတ်ႇ ႁွင်ႈၶူင်းတုၵ်ႉသီႇတႃႇ မျၢတ်ႈသမ်ႇၽႃႇလူင်းတင်ႈငဝ်းၶွၼ် ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈသူးပဵၼ်ၽြႃးသၸ်ၸႃႇထိၵ သမ်ႇမႃႇသမ်ႇပုတ်ႉထ သူႇၼိုင်ႈ တွႆႇလိုင်ႈ ၵွင်တြႃးႁႆႇႁေႃးၶျွတ်ႈၽီမုၵ်ႉၵူၼ်းတၼ် ၸိုင်ႁႂ်ႈပေႃးႁုပေႃးႁၼ်ယဝ်ႉ။

ပီဢၼ်ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇၽၢၵ်ႈမူၺ်းၽွႃး ႁၼ်ၼႃႈ လႃသႅင်ပေႃႈလေႃးမႄႈသွင်ပႃးၼၼ်ႉ သႃႇသၼႃႇတေႃႇၽြႃပဵၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်ႈလႆႈ မႃးယဝ်ႉ သွင်ႇႁဵင်သီႇပၢၵ်ႇသီႇသိပ်းပၢႆဢဵတ်း(2441) သၵ်ႉၶရဵတ်ႉႁဵင်ၼိုင်ႈသွင်ပၢၵ်ႇႁႃႈသိပ်းၵဝ်ႈတူဝ်လီꧦ(1259) ၶဝ်ႈဢၼ်ႁၢင်ႈလီတၵူး မူၺ်းၼူးဝႃႁွမ် တႅၼ်တွမ်လေးၶႆး ၸၵ်းယႆးဢုၼ်ဢေႃ ႁဵတ်းမေႃၸွမ်းၽွင်း ၼိူဝ်ၵွင်းသၼ်လွႆ ငိၼ်းသဵင်ၼၢင်းၵွႆၵိုဝ်းဝူဝ်း လူမ်းထူဝ်းၵတ်းဢေး လိဝ်ꧦ ပိဝ်ဢဝ်ၽိူဝ်တွင် တူၵ်းၵွင်လူင်းဝၢင်း မႆႉသၢင်းၵိုတ်းၶႅမ်း လွႆၼႅမ်းဢိူင်ယိူင်မိူၼ်ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး တွင်ႉလေႃးသဵင်ၽၢၼ် ၶၢၼ်ၵၼ်ၸွမ်း ၵွင်း ယဵၵ်ႉတူၺ်းၼႃႈမိူင်းၸဝ်ႈႁဝ်းမိုတ်းမူဝ်းတွင်းယွင်း မႅၼ်ႈၺႃးယၢမ်းၽွင်းပိုၼ်ႈၸုတ်ႇပႃႇယုမ်းတၼ် ယၢမ်းၶိင်ႇၵိင်းၶႃႇ သြႃႇတေႃႇႁဝ်း ၸဝ်ႈၵိင်းၶျုၵ်ႈၽွႃးၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇႁူၵ်းၶမ်ႈဝၼ်းတၼၢင်းၵၼူၺ်ႇ သူၺ်ႇတွင်းၸႆၢႉၸွင်းလေးၶျၢၵ်ႈတီးၵျေႃႇသွင်ၼႃႇရီႇသၢမ်ပီၸ ၼႃႇသီႇပျၢၼ်ႇပႅတ်ႇၶရႃႇ မင်ႇၵလႃႇၵွင်း သြႃႇတေႃႇလွင်းၸဝ်ႈပႃးၵၢမ်ႇမုၼ်တၶူဝ်းၵႃႈ ၽွႃးၵိူတ်ႇၼႂ်းဢိူင်ႇတွင်ႇၵျီးၶယိင်ႇယေႇဢူးမျိူဝ်ႉၼေႇ ယေႇၶျၢၼ်းပိၼ်ယွႃႇ မႃႇတႃႇပိတႃႇပူႇလွႆၸိုၼ်ႈထမ်း ဢွၵ်ႇလွႆၸိုၼ်ႈထမ်းသမ်ႉပေႃးႁၵ်ႉပႅင်ႇၼႃႇၸူမ်းတႄႉၸူမ်းဝႃႈ-ၶႃႈယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈမူႈမႂ်ႇယႂ်ႇမႃး လႃပႃးသွင်တူၼ်ဢွၼ်ဢဝ်ၸၢႆးၶုၼ်ၶမ်းႁၢႆးပႆမႃးသိူဝ်းယၢဝ်း သဝ်းၼႂ်းၵုင်းၸူင် ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းလူင် ၵျွၵ်းမႄး လႃၽေးႁၢင်းသႅင်ၶမ်းလႅင်ၵျေးၸူး ဢဝ်မိူဝ်းဢၢပ်ႈပၼ်တူၼ်ၶူးမီးသိၼ် ၵႃႈႁိမ်းတၵ်းတိၼ်လၢင်းထေး မိူဝ်းႁဵတ်းတပေးတပၢၼ်း ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈပႃးလူင်ႉၵျၢမ်းတၢတ်ႈ တၢင်းလၢတ်ႈႁၼ် တီႈတၼ်းဢၼ်ၵျွင်းဝၢၼ်ႈၶႃႇၸေႃးတိၵႃႇရုင်ႇ ၵႃႈတီႈၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢူးမၼိၵ ၶျ လိၵ်ႈသွၼ်မႅင်ႇလႅင်းၸႅင်ႈၸွတ်ႇၸုင်ႇယဝ်ႉ။ လႆႈမိူဝ်းပိုင်ႈၵုင်ႇၽုင်းၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵပ်ႉပီႇသၢမ်ဝႃႇ ၸဝ်ႈသြႃႇၸင်ႇဢဝ်ၶၢမ်ႇႁဵတ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇ တၢင်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ-ဢႃႇလေႃးၵ တီႈၵျွင်းတေႃးယဝၢၼ်ႈၶႃႇ ပီမိူဝ်ႈၵေႃးၸႃႇသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသွင်ပၢၵ်ႇၸဵတ်းသိပ်းသွင်ၼီႈ(1272) မွၵ်ႇၵီႈ ပဵၼ်လူင်ႇ မုၼ်သူင်ႇၵမ်ႉထွၵ်ႈ မျွၵ်ႈပဵၼ်ပပ်ႉပၸိတၸီဝရႁေႃႇၼုင်ႈႁုင်ႇႁိူဝ်ႈဝဵၼ်းရုင်ႇၽိုၼ်ၽႃႈၵၢၼ်းယွႆႉလၢင်းႁိူဝ်ႈလိူင်ႁိူင်း မိူင်းၵျွၵ်ႉမႄး ပိူၼ်ႈပေႃးယွင်ႈယေႃႈၵူႈၶုၼ်ၼၢင်း ဝၢႆးၼၼ်ႉထိုင်မႃးသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသွင်ပၢၵ်ႇၸဵတ်းသိပ်းပၢႆၵဝ်ႈၶု(1279) ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢႃႇလေႃးၵၸင်ႇ ပျိဝ်ႉမျွၵ်ႈထႅင်ႈဢဝ်ၶၢမ်ႇႁဵတ်းၸဝ်ႈမုၼ်ၸဝ်ႈၸၢင်းသေယဝ်ႉ။

ထိုင်တီႈၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢင်းမႃးယဝ်ႉ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉၸဝ်ႈသမ်ႉလႄႇႁႃသွၼ်ထႅင်ႈပၺ်ႇၺႃႇ ၵႂႃႇတင်းမိူင်းမၢၼ်ႈပၵူဝ်း ယၼ်ႇၵုင်ႇမိူဝ်းတင်းသထုင်ႇ ဢုၵ်ႉၵၼ်သုင်ႇၶွ ၵျွၵႂႃႇသွၼ်ထႅင်ႈၼႂ်းဝဵင်းပတိင်ႇတွင်ႇမျေႇၽုင်ႇသႃႇ ၵႂႃႇတင်းလိၵ်ႉပတၢၼ်း ၼႂ်းၵျွင်းလေႃးၵ မၢၼ်ႇဢွင်ႇ ပွင်ႇႁွတ်ႈပၵုၵ်ႉၵူႇ ၸဝ်ႈလႆႈၵႂႃႇယူႇမိူင်းမၢၼ်ႈပေႃႈလႆႈၵဝ်ႈၶူပ်ႇ ၸဵင်ပူပ်ႇၼီႈယႃႇမပၼ်ႇဝႅင်ႈ ၸဝ်ႈၸႅင်ႈလႅင်းၸုင်ႇ ပၺ်ႇၺႃႇၵုင်ႇ ထူးၵူႈမဵဝ်းဢၼ် ႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းလႅဝ် ၶမ်းၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႈၶိုၼ်းပျၢၼ်ႇ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးႁွတ်ႈမႃးၽႅဝ်ယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈဢၼ်တူၼ်ၶုၼ်မုၼ်ၸၢင်း ၶိုၼ်းတၢင်းၽႅဝ်ထိုင်ဝဵင်းလူင်ၵျွၵ်ႉမႄး-တီႈတေးသဝ်းထင် ၼႂ်းလင်ၵျွင်းၶၢၼ်း ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ၼၢၼ်း လူင်လၢင် သမ်ႉၶိုၼ်းတမ်းပၢင်တႅၼ်းၶၢဝ်း-ၸပ်းၼိူဝ်ရထႃးလမ်းယၢဝ်း ၵျွႁွတ်ႈၶိုၼ်းသူႇပၶုၵ်ႉၵူႇယူႇသွၼ်လႆၢး ၵေႃႉၸႆၢးဢၢၼ်ႇၸွမ်းထႅဝ်- ပေႃးလႆႈသၢမ်ၶူပ်ႇသၢမ်ႁႅင်ႈ သမ်ႉၶိုၼ်းလႄႇသွၼ်ထႅင်ႈတီႈၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢူးၵေႇသူၺ်ႇယေးသွင်ႇတႅၵ်ႈဢၼ်တီႈဝဵင်းမၼ်းတလေး ႁုႉၸေး ၸွတ်ႇလႅဝ်လူင်ႉၸွမ်းပႅၵ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈသူၺ်ႇယေးသွင်ႇတႅၵ်ႈ သမ်ႉၵႂႃႇသွၼ်ထႅင်ႈၵႃႈတီႈ ဢမရပူႇလမူဝ်းၵုၵ်ႉသြႃႇတေႃႇဝဵင်းၸၢၼ်း ဢၶၢၼ်းဝၼ်းၼၼ် သမ်ႉ ဢၼ်ၶိုၼ်းမႃးၵျွၵ်းမႄး တီႈတေးထင်ႁိုင် ၶိုၼ်းထိုင်ၸူးၵျွင်း-ယၢမ်းၽွင်းၸဝ်ႈၸၢင်းႁွတ်ႈၶိုၼ်းၽႅဝ် လိၵ်လၢႆးထႅဝ် မႃးလႆႈသွၼ်ၶျမႅင်ႇၵပ်ႉပီ ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇ ပႃးတင်းၸဝ်ႈမုၼ်ၸဝ်ႈၸၢင်းၵႃႈတင်းသဵင်ႈတင်းလၢႆ-ၶတ်းၸႂ်ၵျူဝ်းၸႃးၵူႈဝၼ်းသၢႆ တိုၼ်းဝႃႈမဝ်ႇယွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေဢွၵ်ႇဝႃႇမႃးယဝ်ႉ ၸႂ်ၸဝ်ႈသမ်ႉၶႆႈလႄႇဝႆႈၽြႃး-ပႃးတင်းလႄႇႁႃပႁုသုတၺ=ပၺ်ႇၺႃႇ ၸဝ်ႈၸၢင်းဢႃႇလေႃးၵ ၸဝ်ႈ ၸၢင်းဢူးတိၼ်ႇၼ ၸဝ်ႈၸၢင်းၵုသရယူဝ်းတြႃး ဢွၼ်ၵၼ်လႄႇဝႆႈၽြႃးမၼ်းတလေး ပေႃးၸေးပေႃးၸွတ်ႇ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ၵျိူၵ်ႉထီးယူဝ်း ၵျိူၵ်ႉ ၶမီယေႇလေႇၽြႃးၵၢင်ၼမ်ႉ သမ်ႉၵႂႃႇၼွၼ်းၵျွင်းတွင်ႇပွၵ်ႉ ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ ၶယႅင်ႇမျဵဝ်ႉမ ၼႃႇၵရဢႃႈလၢပ်ႈၸဵမ်ၵွၼ်ႇ-ၸဝ်ႈၸၢင်းသၢမ်ပႃး မုၼ်ၸဝ်ႈယူဝ်းတြႃးသမ်ႉၶိုၼ်းမိူဝ်း ၵိုတ်ႇၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸၢင်းဢႃႇလေႃးၵ ၸဝ်ႈၸၢင်းဢူးတိၼ်ႇၼ သွင်ၸဝ်ႈတဝ်ႈႁွတ်ႈမိူဝ်းဝႆႈၽြႃးတီႈယၼ်ႇ ၵုင်ႇ ငိၼ်းပျထၢၼ်းပႂၢင်ႉလၢၼ်းမူၼ်ႈၸႂ်သိူဝ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈလႄႇဝႆႈၽြႃးၼႂ်းဝဵင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ထူၼ်ႈၸုင်ႇၸေးယဝ်ႉ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉမႃးဝႆႈၽြႃးသူၺ်ႇမေႃႇထေႃႇ-မျၢတ်ႈၸေႃႇၺီၼွင်ႉ တွင်ႇငူႇ ႁွတ်ႈသူႇတႃႇၸီႇ ၸဝ်ႈၸၢင်းၸပ်းၶီရထႃးၵႂႃႇလူင်းၵလေႃး လုၵ်ႉတီႈၵလေႃးၵႂႃႇလူင်းႁၢႆးႁူဝ်း သူၺ်ႇၺွင်ႇတွင်ႇၵျီး-မီးၸႂ်ၶႂ်ႈလၢဝ်းၶႂ်ႈ လႄႇ ၽၢတ်ႇသေဢိူင်ႇၼေႇမျဵဝ်ႉတီႈသၢင်ႈ ၼႃႇႁၢင်ႈမၼ်းပေႉၵႆလွၼ်ႇ တွၼ်းပူၼ်ႉသုတ်းၵွႆ လုၵ်ႉတီႈတွင်ႇၵျီးလႆႈပႆၵႂႃႇ-သဵၼ်ႈတၢင်းၽႃႇ လတ်းၶဝ်ႈၸွမ်းလွႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၸၢင်းဢႃႇလေႃးၵၵေႃႈလုၵ်ႈတီႈၼႂ်းၵျွင်းသိင်ႇတွင်ႇ တွင်ႇၵျီးၵႂႃႇမိူဝ်းၼွၼ်းၵျွင်းၼွင်မွၼ် လုၵ်ႉတီႈၼွင်မွၼ်ၵႂႃႇမိူဝ်းၼွၼ်း ၵျွင်း ၶဝ်တွင်ႇသူႇၼိူဝ်လွႆ လုၵ်ႉတီႈၵျွင်းတွင်ႇသူႇၼိူဝ်လွႆၵႂႃႇမိူဝ်းၼွၼ်းၵျွင်းႁူဝ်ၼမ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၵျွင်းႁူဝ်းၼမ်ႉၵႂႃႇမိူဝ်းၼွၼ်းၵျွင်းၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ၵိင်းၶျုၵ်ႈၼႂ်းဝဵင်းမွၵ်ႇမႆႇ လႆႈမိူဝ်းၵိုတ်းသဝ်းႁေႃပၼ်တြႃးၵႂၢမ်းတႆး ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ်တႂၢင်းꧦ-ၸုမ်းၶုၼ်လေႃးၼၢင်းၽွမ်ႉၵၼ်ယွင်ႈဢၢမ်ႈ ဢွၼ်ႈသုတ်းၵွႆလႄႈ ဝၢႆးသေဢွၵ်ႇဝႃႇ ၸဝ်ႈၸၢင်းၵႂႃႇတင်းဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇလၢင်းၶိူဝ်း မိူဝ်းတင်းမိူင်းပၼ်ႇ ယၼ်ႇၸႂ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇၵိင်းမႆႉယူဝ်းတယႃး ဝႃႈၼႆၵေႃႈၼေႃႈ တေႃႈယင်းပႆႇပဵၼ်လႆႈ-ၶမ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းပျၢၼ်ႇႁႃငဝ်ႈတၢင်းၶွႆႈသေယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈဢွၵ်ႇၸႂ်ၶႂ်ႈၵႂႃႇလႄႇတင်းၵဵင်းမႆႇ ပႆႇပဵၼ်လႆႈၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈၸင်ႇၶိုၼ်းမႃးလၢင်းၶိူဝ်း- မိူဝ်းတင်းၵဵင်းတွင်းၵဵင်းၶမ်း တမ်းတိၼ်ၸွမ်းတၢင်း ၽႅဝ်ထိုင်မိူင်းၼၢင်းထီးလႃး မႃးတင်းမိူင်းၼွင်ၼွင်သွမ်းၵိုၵ်းႁွမ်းမိူင်းၵိုင် ထိုင်ၸဵမ်လႄႉၶျႃး မႃးတင်းမိူင်းၼိမ် ၶူၼ်း ၸိမ်လေႃးလႄး တပေးဢမ်ႇပႃး မႃးၽႅဝ်မိူင်းတုင် လွႆသုင်ဝၼ်းတူၵ်းၵေးသီးယၢဝ်းႁီးလုၵ်ႈတူၼ်းလွႆ တွင်ႉလေႃးၼူၵ်ႉၼၢင်းၵွႆပၼ်းၼၼ်ႈ ၸွင်ႇꧦ ယၢၼ်သေမိူင်းတုင်လွႆသုင်ၵုင်းလႃး မႃးတင်းမိူင်းယႆတၢင်ႉယၢၼ်း ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈပႃးလဵဝ် ၶဝ်ႈတေႃးၶဵဝ်ႁဵဝ်းၼူပ်ႈၵိင်ႇၵွင်ႇယဝ်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉၸင်ႇသမ်လုၵ်ႉတၢင်ႉယၢၼ်း မႃးၽႅဝ်မိူင်းတွမ်းလၼ်ႇတႂ်ႈၼႃးၼၢင်း မႃးတင်းမိူင်းႁဵတ်ႇမိူင်းယေႃၸေႈဢူသႅၼ်ဝီၵူတ်ႉၶႆၢ မူႇၸေႈၼမ်ႉၶမ်း မၢၼ်ႈမေႃႇ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈၵျုၼ်းတေႃႇၵမ်ႉပလူ သူၺ်ႇပူဝ်ႇမၼ်းတလေး သူၺ်ႇယေးတွင်ႇတႅၵ်ႈ ဢီႈသင်ဢမ်ႇလႆႈထိလႆႈၶႅၵ်ႈ ၽေးရၢၼ်ႇသူႇဢွင်ႇ- ၽွင်းမိူဝ်ႈၶမ်းၸဝ်ႈလၢဝ်းဝၢၼ်ႈလၢဝ်းမိူင်း ၸေးၵူႈတိူင်းလၢပ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းတႆး ၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးႁွတ်ႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ငိူၼ်းၽေးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းငိူၼ်းသၢႆၶႆးၼႆႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးသၵ်ႉၶရဵတ်ႈ ႁဵင်ၼိုင်ႈသွင်ပၢၵ်ႇၵဝ်ႈသိပ်းတဵမ်(1290) မိူဝ်ႈဝၼ်းလိူၼ်ႁႃႈသိပ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပူႇလွႆႁိူၼ်းပႅၼ်ႈၵူတ်ႉၶၢႆၶဝ်သြႃႇတပေး သၢမ်ၵေႃႉလူင်းၵႂႃႇၽႅဝ်ႁွတ်ႈၵျွၵ်းမႄးတီႈၵျွင်းတေႃးယဝၢၼ်ႈၶႃႇ ၸင်ႇၵႂႃႇပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈ ၸၢင်းဢူးဢႃႇလေႃးၵ ၵျွႁွတ်ႈမႃးသူႇ ပၢင်းယူႇၵျွင်းဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ သၢႆၸႂ်သိူဝ်းသႂၢင်း ဢဝ်ပဵၼ်တီႈတၢင်ႇမွၵ်ႇယႃႈၶဝ်ႈတႅၵ်ႇ ယုၵ်ႉလူႇၵၢပ်ႈမႅင်ႇ ဢၢပ်ႈၵျွင်းသွင်ႇ သႃႇသၼႃႇထွင်ႇလႅင်းႁိူဝ်းသေမိူဝ်ႈၵမ်းဢွၼ် ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈမႃးယူႇတီႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆၼႆႉ လႆႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ၵႂႃႇႁေႃးတြႃးတီႈမိူင်းၶွၼ် ယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသွင်ပၢၵ်ႇၵဝ်ႈၵဝ်ႈ(1299) ဢၼ်ပဵၼ်တသထမ်မရႃႇၸႃႇ ၸဝ်ႈၽႃႉလူင်တူၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈၶမ်းႁူမ်ႇ ၽ ပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇဢူးဢႃႇလေႃးၵ ၵျွမႃးယူႇတမ်ႈၵျွင်းတႅၵ်ႈထမ်ႈတိၼ်လွႆႁိမ်းဝဵင်းၵဵင်းဝီႁဝ်းသဝ်း-ပဵၼ်တီႈဢိင်မုၼ်ဢိင်ငဝ်း ၵုသူဝ်ႇ ၵၢမ်ႇႁွင်းမွၼ် လႆႈလူႇပူႇၸေႃႇၵၢပ်ႈတၢၼ်း ၸဝ်ႈႁေႃးပထၢၼ်းတြႃး ၽၢဝ်ႇပိုၼ်တွင်ႈ-ၽႂ်ၵေႃႈပေႃးႁုႉၸၵ်းၼၢမ်ႇႁၼ်လွင်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇပၢႆသၢမ်ၶုၼၼ်ႉ(1303) ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈႁပ်ႉလႆႈတသိၵ်ႈလိၵ်ႈၸုမ်ႈပထမမျွၵ်ႈပဵၼ်ထမ်ႇမၵထိၵသြႃႇ တေႃႇ၊ မိူဝ်ႈသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇပႆၢသီႇၶုၼၼ်ႉ(1304) မၢၼ်ႈလုမိူင်းမႃး-ၵျႃႇပၢၼ်ႇပေႃႇမႃး-ၸဝ်ႈလႆႈပႆၵႃးယၢၼ်သေဝိႁႃႇရေႇၵျွင်း ဝဵင်း-မိူဝ်းထိုင်တၼ်းႁဵင်းလူင်ၼႃ လတ်းႁႃသုင်းယုမ်း-တင်းၸိူဝ်းတင်းၸုမ်း ငၢၵ်ႈၵႃးထွၼ် ပႆႈမိူဝ်းသေႃႉလူင်ႁူၺ်ႈယုမ်းၶွၼ်ယၢမ်းၵၢပ်ႈၵျႃႇ ပၢၼ်ႇ ထိုင်တီႈမိူင်းလီၶိုၼ်းမႃး ၺႃးယၢမ်းၵၢပ်ႈၵိင်းၶုၼ်ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ၵမ်းၼၼ်ႉၸဝ်ႈၸင်ႇဢွၼ်ဢဝ်တပေးတပၢၼ်း ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇ မႃးတေႇၵျွင်းၵႃႈဝဵင်းတၼ်းႁဵင်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵျွင်းၽြႃးလူင်ယၶႅင်ႇ ၶပ်းတႅင်ႇလၵ်းၼီႈ ပီမိူဝ်ႈသၵ်ႉၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်သၢမ်ပၢၵ်ႇပၢႆၸဵတ်းၶု(1307)လိူၼ်ႁူၵ်းမႂ်ႇသိပ်းဢဵတ်းၶမ်ႈ ၸိင်ႇၸမ်ႉငဝ်းသူႇရိင်ႇၽၢၼ်ႇ-ၶမ်း ၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈမႃးပျိဝ်ႉ ၵျွင်းတင်ႈၵၢင်ဝဵင်း မေးၽျၢၼ်ႉပဵင်းၼႃႈလိၼ်ၶျေႃး-ႁေႃးတြႃးၶျွတ်ႈၶုၼ်ၼၢင်း သုင်းမသွၼ်တပေးတပၢၼ်းရႁၢၼ်း ၸဝ်ႈမုၼ်ၸၢင်းၶဝ်ယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးၼိၼဵတ်ႈသၵ်ႈၶရဵတ်ႈႁဵင်ႈၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇပၢႆပႅတ်ႇၶု(1308)ဝၼ်းလိူၼ်သၢမ်မူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢူးဢႃႇလေႃးၵ ထမ်ႇမၵထိၵ သြႃႇတေႃႇ သမ်ႉလႆႈၶၢမ်ႇႁပ်ႉတသိၵ်ႈလိၵ်ႈၸုမ်ႈၸဝ်ႈၽႃႉတုတိယသွင်ပွၵ်ႈ မျွၵ်ႈပဵၼ်ၵိင်းဢုၵ်ႉသြႃႇတေႃႇ မွၼ်းၼေႃႇသင်ႇၶႃႇ-ထိုင်မႃးၵေႃး ၸႃႇသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသိပ်းဢဵတ်းၶု(1311)ဢုတုႁေမၢၼ်ႇတ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇၸဵတ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသမ်ႉဢွၼ်ဢဝ်တပေးၵေႃႉ ၼိုင်ႈၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးမိူင်းၵွၵ်ႇ ဢွၵ်ႇသေၼႂ်းဝဵင်းသႅၼ်ဝီၵႂႃႇတင်းမိူင်းသူႈ မိူင်းၼွင် တူၵ်းထွင်ၵဵင်းတုင် မေႈသၢႆသဵၼ်ႈပႃႇၵေႃႈ သြႃႇတေႃႇၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈႁွတ်ႈလပုၼ်းလၵွၼ်း လႆႈၼွၼ်းဢၶိင်ႇမၢၼ်ႇ ႁွတ်ႈၼႅင်ႇငၢၼ်ႇမိူင်းမႄႈထႆးၼုင်ႈၶူဝ်းသုင် ၽႅဝ်ႁွတ်ႈၵဵင်းမႆႇၵႆတွၼ်ႈၵဵင်းတုင်ယဝ်ႉ။

ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၶဝ်ႈႁွတ်ႈၵဵင်းမႆႇၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးမျသပိပ်လိတ်ႉၽိူဝ်မိူင်းၵွၵ်ႇ ဢွၵ်ႇလႄႇႁႃႈဝႆႈၽြႃး-တမျႃးသႅင်ၶဵဝ်-ၼႂ်းဝၢင်းႁေႃႁဵဝ်ပူၵ်းတမ်း ၽြႃးသႅင်ၽြႃးၶမ်းၵေႃႈမီး ငဝ်းၵႅၼ်ႇလုၺ်းၸီးတၶူဝ်းယႂ်ႇၽုင်းသုင် ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇလႆႈမိူဝ်းပူႇၸေႃႇၵူမ်ႈၵၢၼ်းဝႆႈဝၢၼ်းၸွတ်ႇၸေးယဝ်ႉလၢႆ တီႈ ၶမ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းပွၵ်ႈလၢၼ်ႇပျၢၼ်ႇမႃးႁွတ်ႈမိူင်းသႅၼ်ႈဝီယဝ်ႉၼႆၵေႃႈၸႂ်တိုၵ်ႉယင်းသႂၢင်ႇလၢၼ်းၵီႈဝႆႉယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈပီသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈႁဵင်ၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသိပ်းပၢႆသီႇၶု(1313)ဢုတုၵိင်ႇမၢၼ်ႇတမိူဝ်ႈဝၼ်းႁူၵ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈသမ်ႉလႆႈ ၶၢမ်ႇႁပ်ႉတသိၵ်ႈလိၵ်ႈၸုမ်ႈၸဝ်ႈၽ တတိယပွၵ်ႈသၢမ်-ႁၢမ်သုင်ယေႃးသူး ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၵိင်းၶျုပ်ႈသြႃႇတေႃႇၸဝ်ႈၵျေးၸူးၵမ်းလဵဝ်-ပဵဝ်ဢူပိူင်း လႅင်းၽုင်းႁႅင်းတၶူဝ်း ၶိုၼ်ႈၽုတ်းသုင် ပူၼ်ႉတွၼ်းၽုင်းၸုမ်းမုၵ်ႉသင်ႇၶႃႇ ၸဵမ်တီႈၵိူင်းတေႃးၵိူင်းယူၼ်း ၶူၼ်းၶဝ်းၸဝ်ႈႁဝ်းသုင်းမ လၢတ်ႈ ႁေႃးပၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းၼၼ်ၸေးသဵင်းၸွတ်ႇၵႂႃႇ-ႁဵတ်းပဵၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းၸုတုမ်လုမ်းၸုမ်းၸဝ်ႈသင်ႇၶႃႇယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးၵေႃးၸႃႇသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈႁဵင်ႈၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသိပ်းသီႇၶု(1314) လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈႁႃႈၶမ်ႈၵမ်းၼၼ်ႉၸဝ်ႈၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးၼႂ်း မိူင်းလႃးသီႇႁူဝ်ႇ ဢိၼ်တိယ ၵျွဢွၵ်ႇသႅၼ်ဝီ ၶီႇႁိူဝ်းမိၼ်တီႈလႃႈသဵဝ်ႈၵႂႃႇလူင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ လုၵ်ႉတီႈယၼ်ႇၵုင်ႇၶီႇႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးၵႂႃႇ ႁႃႈ ၶိုၼ်းႁႃႈဝၼ်းၸင်ႇႁွတ်ႈၽႅဝ်ဝဵင်းၵူဝ်ႇလမ်ႇပူဝ်ႇသီႇႁူဝ်ႇၼႅင်ႇငၢၼ်ႇ လိုမ်လၢၼ်ႇမျဵဝ်ႉသိုင်ႇၸိုင်ႈ ထိုင်ႁွတ်ႈၵျွင်းၽြႃး လႅမ်ႈငဝ်းၶဵဝ် တၼ်တႃႇ-ငဝ်းႁိူဝ်သႂ်ႁိူင်း မိူင်းၵလႃးဢုပ်ႉၵိၼ်ထိင်း တၢင်းၶဝ်ႈၼႂ်းၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆ တိုင်းၸမ်ႉၶဵဝ်ၸိင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈလႄႇဝႆႈၽြႃး ၼႂ်းမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇတူဝ်ႈၸွတ်ႇၸေးယဝ်ႉ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉသမ်ႉၵႂႃႇဝဵင်းမတရတ်သတ်ႈၽႅဝ်ၵရတ်ၵတႃး မႃးတင်းပုတ်ႉထၵႃႇယ ၵႂႃႇဝႆႈမႁႃႇပေႃးထိဢၼ်မုၼိထုၵ်ႈထႃး-ၽြႃးပႂၢင်ႉငဝ်ႈတူၼ်ႈ ၺွင်ႇဢူၼ်ႈၽူၺ်းသႃႇ ၸဝ်ႈၽြႃႇႁဝ်းတဝ်ႈမိူဝ်းႁၼ် တၼ်းတီႈမိူင်းၽြႃးပေႃႇတႂၢင်းမိူဝ်ႈဝၼ်းၼၼ်။

ၸင်ႇသမ်ႉလုၵ်ႉတီႈပုတ်ႉထၵႃႇယႃႇ ၵႂႃႇမိူဝ်းမိူင်းပလႃႇၼသီႇ ၵပ်ႉပီလဝၢတ်ႈ ဢရၢပ်ႈမၢၼ်ႇလႃႇ သႃႇဝတ်ႉထီး မိူင်းဢၼ်မီးၵျွင်း ၽြႃး ၸဝ်ႈသမ်ႉၶိုၼ်းမႃးၵရၵတႃးၶီႇသျိၼ်ႇပျၢၼ်ႇဝႆးၶၼ် ၽႅဝ်ႁွတ်ႈယၼ်ႇၵုင်ႇ ၸုင်ႇၼွင်းဢပွင်းမုၵ်ႉၵူၼ်းႁူၼ်ႈမေႃးတႅၵ်ႇၵႆဝႆႉငၢဝ်ႈꧦ- ထိုင် မႃးလိူၼ်ႈႁႃႈမႂ်ႇႁႃႈၶမ်ႈ ၶိုၼ်းႁွတ်ႈဝဵင်းသႅၼ်ဝီႁွင်ႇၵျွင်းၸဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈ ႁဵင်ၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသိပ်းၸဵတ်းၶုၼၼ်ႉ(1317)ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈသမ်ႉ လႆႈပျိဝ်ႉၸုႁဵတ်းထႅင်ႈ ၵျွင်းမႂ်ႇပုပ်ႉၽႃႇရုင်ႇၼိူဝ် လွႆႁူဝ်ၼႃး ထိုင်မႃးသႃႇသၼႃႇတေႃႇၽြႃးပဵၼ်တူၵ်းၶိုင်ႈၵၢင်-ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈသမ်ႉလႆႈလူင်းထိုင်ၼႂ်းပၢင်ပွႆးထမ်း မိူဝ်ႈဢၼ်သတ်တမသင်ႇၵႃႇယ ၼႃႇတၢင်ႇႁူၵ်းၵမ်းထိုင်ထွင်- ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်းမေးသၢမ်ၵွင်တြႃး ဢၵျႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းၼၼ်သမတၶုၼ်ဢၸူဝ်းယမိူင်းမၢၼ်ႈယေႃးၵၢပ်ႈတၢၼ်း ပၼ် ၽိုၼ်လိၵ်ႈဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယ သတ်ႉထမသိင်ႇၵီတိ တီႈဝဵင်းယၢၼ်ႇၵုင်ႇ ဢၼ်မိူဝ်ႈပွႆးသင်ႇၶႃႇၸုင်ႇ-လိုၼ်းလႆၢးဝႆၢးမၼ်းတၼ်းဢၼ် ပၢင်လူင်မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ၸဝ်ႈသမ်ႉဢွၼ်ဢဝ်ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈတင်းသဵင်ႈတင်းလႆၢ မေးပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇပႃႇလိပိတၵၢတ်ႈသုင်းပုင်ႇယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးၵေႃးၸႃႇသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈ ႁဵင်ႈၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသၢဝ်းသွင်ၶု(1322)မိူဝ်ႈဝၼ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းလိူၼ်ႇပႅတ်ႇမႂ်ႇသီႇၶမ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် သမတ ပမႃႇပျေႇထွင်ႇၸုဢူးဝိၼ်းမွၵ်ႇ ၸင်ႇသမ်ႉၶျီးမိၼ်ႉၶျီးမျွၵ်ႈ လူႇတၢၼ်းသၢၵ်ႈၵၢပ်ႈဢၢပ်ႈပၼ်တသိၵ်ႈလိၵ်ႈၸုမ်ႈလၢႆးမႂ်ႇ-သႂ်ႇၸိုဝ်ႈ- ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ ဢူးဢႃႇဢေႃးၵ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈ မီးတၢင်းၶူဝ်းဢမျူဝ်းပၺ်ႇၺႃႇၵုင်ႇထူးပူၼ်ႉလိူဝ်တွၼ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈပႃးတြႃး တၢတ်ႈလႅင်းလူင်ႉလၢႆၽွၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ၼႆလႄႈပေႃးသမ်ႉထိုင်မႃးၵေႃးၸႃႇသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈၼိၼဵတ်ႈသၢင်းၵျၢၼ်ႇ ဢၢၼ်ႇၶပ်ႉၼပ်ႉလႆႈႁဵင်ႈၼိုင်ႈသၢမ်သၢဝ်းပၢႆၵဝ်ႈၼီႈ(1329) ႁွတ်ႈတီႈလိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇႁူၵ်းၶမ်ႈ သမ်ႉၺႃးဝၼ်းၵိူတ်ႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ဢၵ်ၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ ဢူးဢႃႇလေႃးၵ ဢႃႇယုဢႃႈသၢၵ်ႈ ၼပ်ႉတႂၢၵ်ႈ လႆႈယဝ်ႉ ၸဵတ်းသိပ်းတဵမ်ပျေႉၸေႉယဝ်ႉသေႇၶျႃႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇပႅင်ႇဝႆႉသႅင်ႇဝႆႉၵျွင်းမင်ႇၵလႃႇရုင်ႇၵၢင်ဝဵင်း ၵျွင်းၵမ်ႇမထၢၼ်း ၼိူဝ်လွႆ ၵျွင်းပုပ်ႉၽႃႇရုင်ႇႁူဝ်ၼႃး ၵႃႈပဵၼ်ၵရုၽၢၼ်ႇလ ႁူႉၽၢၼ်ႇၵၢၼ်ႇၵျွင်းၶွင်သိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈဢဝ်ဝၢင်ႉၶႂၢင်ႉပၼ် တီႈဢၼ် တပေးၸဝ်ႈ ဢူးသုမင်ႇၵလသဵင်ႈꧦ တင်းၵဵင်ႈၸေးၸုင်ႇ-ဝိႁႃႇရုင်ႇၶႂၢင်းဢၢပ်ႈဝၢင်းပူင် ပၼ်တပေးတပၢၼ်းရႁၢၼ်ထမ်မၵထိၵသြႃႇတေႃႇမုၼ် ၸဝ်ႈၸၢင်းလူင်သဵင်ႈယဝ်ႉ။

ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢၵ်ၵမႁႃႇပၼ်တိတ ဢူးဢႃႇလေႃးၵၼႆႉတႄႉ ဢႃႇယုဢသၢၵ်ႈၸဵတ်းသိပ်းထဝ်ႈၵေႃႈထဝ်ႈယဝ်ႉ ၸိူဝ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈလႆႈပွင်ႁဵတ်းတႃႇၼၵုသူဝ်ႇၵႃႈပူၼ်ႉၶိုၼ်းမႃးပႃႈလင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လႆႈၵေႃႇၵွင်းမူးၵွႆးꧦပေႃးမီးပၢၵ်ႇႁူၵ်းသိပ်းသူႇ(160)၊ ဢၼ် လႆႈႁဵတ်းသိမ်ႇသမ်ႇမုၵ်ႈ ပၼ်တၵႃႇၶဝ်လူႇပေႃးမီးသၢမ်သိပ်းႁူၵ်းတီႈ(36)ဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇရႁၢၼ်းၵွႆးꧦပေႃးမီးႁႃႈပၢၵ်ႇႁႃႈသိပ်းပၢႆꧦ(550)ၵႅၼ်ႇ ၸဝ်ႈၸႂ်မၢႆၵိူဝ်းမွင်း-သူးတွင်းယွၼ်းပဵၼ်ၽြႃး-ၸဝ်ႈပႃးဢွင်ႇသိုၵ်းသူင်မၢၼ်ႇၼၢတ်ႈ ဢၢၼ်းၶျွတ်ႈဢဝ်သပ်ႉပေႇသတ်ႉတႃႇသတ်ႉတဝႃႇၽီ လႄႈၵူၼ်း သေႃႇသူၼ်းၶဝ်ႈႁိူဝ်းမၢၵ်ႈၵၢင်ႇၽွင်ႇ ပွင်ႇထိုင်ၸိုင်ႈဝဵင်းၼပ်ႉပၢၼ်းမျၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းတႂၢင်းသၢၵ်ႈၶရဵတ်ႈႁဵင်ႈၼိုင်ႈသၢမ်ပၢၵ်ႇသၢမ်သိပ်သၢမ်ၼီႈၼႆႉ(1333)ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈလႆႈမိူဝ်းဢဝ်ဝႃႇၵႃႈတီႈပပ်ႉပတႃႇၼိူဝ်လွႆၵွင်းမူး ၶမ်းႁူဝ်ၼႃး-ထိုင်မႃးလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈၶမ်ႈၼိုင်ႈဝၢႆးသေဢွၵ်ႇဝႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်တၵႃႇၵူတ်ႉၶၢႆတၢင်းလႆၢၸုမ်းၸိူဝ်း ပၢင်းမိူဝ်းပူႇၸေႃႇၵၼ်ႇ တေႃး ၸဝ်ႈၵေႃႈလႆႈမိူဝ်းႁေႃးပၼ်ၵႂၢမ်းၽွၼ်း ပုၼ်ႈၽွၼ်းလွင်ႈတၢင်းမျၢတ်ႈႁူဝ်းႁူင်-ၸဝ်ႈၵိင်းၶျုၵ်ႈပႃးလူင်ၶိုၼ်းပွၵ်ႈဝၢႆႇပျၢၼ်ႇ ၸဝ်ႈမိူဝ်း ၵိင်းၼွၼ်းတီႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆၶမ်ႈၶိုၼ်းၼိုင်ႈမၢၼ်ႇꧦယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈသွင်ၶမ်ႈ သမ်ႉလႆႈလူင်းၵႂႃႇပွႆးမႁႃႇတုၵ်ႈ တီႈၵျွင်းၵၢင်မိူင်းလႃႈသဵဝ်ႈ လိူၼ်သိပ်းလွင်ႈသၢမ်ၶမ်ႈသမ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းပျၢၼ်ႇ ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈသီႇၶမ်ႈသမ်ႉလႆႈၵႂႃႇထႅင်ႈပွႆးမႁႃႇတုၵ်ႈတႃႈပုင်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းသင်ႇၶႃႇၸုင်ႇသီႇၶမ်ႈ ႁွတ်ႈ တမ်ႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇ-ပွႆးမုၵ်ႉၵူၼ်းမူၼ်ႈၵွင်မွင်း ၽွင်းၼၼ်ႉတိၼ်ၸဝ်ႈၼႆၵေႃႈငိၼ်းႁမ်ႉၸဵပ်းၵႅၼ်း-ႁႅၼ်းၶိူင်ႈၶူဝ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းသႅၼ်ဝီဝဵင်း ႁဵင်းတီႈႁူဝ် ၼႃး ၵွပ်ႈမိူဝ်ႈငိၼ်းၶဝ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢမ်ႇပေႃးၶျၢမ်းသႃႇ ၸဝ်ႈသုမင်ႇၵလႃႇပေႃးလုၵ်ႉမၼ်းတလေးႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃးၶႃႈယဝ်ႉ။

ထိုင်တီႈၸဝ်ႈဢူးသုမင်ႇၵလႃႇမႃးယဝ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇသမ်ႉပေႃးယူႇလီသုင်းဝၢၼ်းၵတ်းယဵၼ်ၶျၢမ်းသႃႇတေႃႇႁွတ်ႈထိုင်ၶႃႇလိူၼ် သိပ်းသွင်မႂ်ႇသီႇၶမ်ႈ သမ်ႉလႆႈႁဵတ်းပွႆးပျၢၼ်ႇလိၵ်ႈတီႈၵျွင်းၵၢင် ပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵျွမႃးႁေႃးၽေႃႇသုင်းမ ဢေႃးဝႃႇတသင်ႇပွၼ်ႈသွၼ် လၢတ်ႈပၼ်ၺၢၼ်ႇ တမ်ႈဝိႁၢၼ်ႇတၼ်းတီႈၵျွင်းၵၢင်-မၼ်းၸဝ်ႈၸင်ႇဝႃႈႁဝ်းၸဝ်ႈသြႃႇတေႉ တြႃးၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈႁေႃးထႅင်ႈယဝ်ႉတေဢဝ်ၼႆႉ ၵႂႃႇၼႃႈ သူၸဝ်ႈလူဝ်ႇၵျၢမ်ႈသွၼ်ဢၢၼ်ႇ ပေႁႂ်ႈဝၢႆးမၢင် ၸဝ်ႈသင်ႇပွၼ်ပၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢသုင်းတႅင်ႇၵွႆႁၢင်မၼ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈဝၢႆးသေသုင်းသွမ်းဝၼ်းယဝ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းတီႈၵျွင်းႁူဝ်ၼႃး ထိုင်မႃးလိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇႁႃႈႁူၵ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉသမ်ႉ လႆႈငိၼ်း ၶၢဝ်ႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢမ်ႇပေႃးၶျၢမ်းသႃႇ ပူႇသြႃႇဝုၼ်ႇလႆႈမိူဝ်းယႃပၼ် တီႈဢၼ်ၼႂ်းၵျွင်း-ၽွင်းပွႆးၵၼ်ႇတေႃး မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇလႆႈမႃးႁေႃး ႁပ်ႉဢဝ်ဢလူႇဢတၢၼ်း မိူဝ်ႈယၢမ်ႈရႁၢၼ်းၸုင်ႇၵျွင်းၵၢင်ဢိူဝ်-ၽႂ်ၵေႃႈပေႃႈဝႃႈမႃးပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ၼႃႈမွၼ်းၼေႃႇ သြႃႇတေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းရႁၢၼ်းၼုမ်ႇၸုမ်းရႁၢၼ်းထဝ်ႈ-ပေႃးလႆႈမိူဝ်းၵၼ်ႇတေႃးတီႈမၼ်းၸဝ်ႈဢဝ်ယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးလိူၼ်သိပ်းသွင်မူၼ်း ပွႆးၵူၼ်းလူႇတၢၼ်း သၢင်ႇၵၢၼ်းၵထိၼ်ႇဝၼ်းၼၼ် ဢၼ်ပဵၼ်တၵႃႇလႃႈသဵဝ်ႈၵူတ်ႉၶၢႆမႃးပၢင်း ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈယုၵ်ႉဝၢင်းၽႅဝ်ထိုင်-ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၢဝ်ႁိုဝ်တူဝ်းမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းသွင်လွင်ႈႁႃႈၶမ်ႈၼၼ်ႉ ပူႇလွႆဢုၵ်ႉ သၢင်ႇယီႈ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်ၵႃး - မိူဝ်းႁပ်ႉပၢင်းမႃးတီႈၵျွင်းၵၢင်- တပေးၼင်ႈဝႅင်းပၢင်တူၺ်းၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ဢွၼ်ၵၼ်လူႁၼ်လုမ်းလႃး ၸွႆႈယုတ်းယႃၼွၼ်းပႂ်ႉဢမ်ႇၶႂႃႇ ၸဵမ် တီႈသြႃႇတၵ်ႃႇၵေႃႇယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးဢၶႃႇလိူၼ်သိပ်းသွင်လပ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်သြႃႇဝုၼ်ႇလူင် ပူဝ်ႇမူးလူင်ၶဝ်-ၸႂ်ဢဝ်ၶုၼ်သၢင်ႇၵႅင်းလႄႈတင်းသႃႇသၼႃႇ ယေး ဢဝ်ၵႃးမိူဝ်းပၢင်ႇၵႂႃႇ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇမိူဝ်းတေး တီႈၵျွင်းၵၢင်မိူင်းလႃႈသဵဝ်ႈသေယဝ်ႉ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉသြႃႇဝုၼ်ႇသြႃႇမၶဝ်ၵေႃႈသမ်ႉဝႃႈ ၵႃႈတီႈၼႆႈၵႆၼႃႇ သမ်ႉပၢင်းၵႂႃႇတီႈၵျွင်းၸရေးၵုင်း သမ်းဢီႈယႃႇမႅင်ႇပၼ်ၵူႈဝၼ်းၵူႈဝၼ်း သမ်ႉပႃးယႃႈၵိၼ်သုင်းလႂ်ယဝ်ႉ။

ၼႆလႄႈထိုင်မႃး မိူဝ်ႈတၼ်းဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇၸဵတ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢူးသုမင်ႇၵလႃႇ ဢင်ႈတၵ်းၵျွၵႂႃႇပၢင်လူင် ၵႃႈတီႈ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဢူးပၺ်ႇၺႃႇၽေႃး လွင်ႈဢၼ်သႃႇပၼၵိၵ်ႉၸ တၵ်းၶျလူင်းၵျွင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇဢေႇၵၢၼ်ႇတဢမ်ႇၵၢတ်ႈ သမ်ႉပေႃးလႆႈၶၢမ်ႇ လၢၵ်ႈမၢတ်ႈႁိူဝ်းမိၼ်ယဝ်ႉ ၵဝ်ၶၢမ်ႇတၵ်းၵႂႃႇ ဢမိင်ႉၸဝ်ႈသြႃႇၶၢၼ်လၢတ်ႈၽွႆးပၼ်- ဢၼ်တေႃႈလဵဝ်ၼႆႉၵဝ်ၶႆႈမိူဝ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းပျၢၼ်ႇဝဵင်း သႅၼ်သွၼ်းဝီ လီတေႃႈမႂ်းၵႂႃႇႁႃလၢတ်ႈၸဝ်ႈၵႃးၶဝ် မၼ်းထုၵ်ႇပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၸိူင်ႉႁႃၵေႃႈမၼ်းလူဝ်ႇပဵၼ်တီႈၵျွင်းၵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၼ်ႇတေႃႇလႆႈငိၼ်းၵႂၢမ်းၸဝ်ႈသြႃႇဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ ၸဝ်ႈဢူးသုမင်ႇၵလႃႇၵေႃႈ ၶုပ်ႉတၢင်ႇလဝ်ႈဝႃႈ တႃႇတေၵႂႃႇတၢင်းပၢင်လူင် ၼႆႉ ၸႂ်ႉၸဝ်ႈတေႇဝိင်ႇၵႂႃႇဢဝ်ၶႃႈၼေႃႈပေႃးၼၼ် မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈပၼ်ပၢၵ်ႇဝႃႈလီယူႇ ၸင်ႇတၵ်းၸႂ်ႉဢဝ်ပူဝ်ႇမူးလၢတ်ႈၼႂ်းသႆၢလူမ်း ၶိုၼ်းမိူဝ်းမွၵ်ႇထိုင်ၶဝ်-ဢဝ်ၸဝ်ႈတေႇဝိင်ႇ တၢင်ပုတ်ႈၸႃးၵျွၸွမ်းမူႇၸုမ်းၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ၵိင်းၶျုၵ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇၵဝ်ႈၶမ်ႈၵၢင် ၼႂ်ၸဝ်ႉꧦၸဝ်ႈတေႇဝိင်ႇၽႅဝ်ႁွတ်ႈမိူဝ်းတီႈလွႆယဵဝ်ႈတႄႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေမုၼ်ၸၢင်းၸဝ်ႈတေႇဝိင်ႇၵျွၵႂႃႇယဝ်ႉ ဢဝ်ႈဢူးသုမင်ႇၵလႃႇၵိုတ်းသဝ်းတင်းလင်-ထင်ႁိုင်လုမ်းလႃးၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵေႃႈ ႁဵတ်းႁၢင်ႈၶႅၼ်းမႃးလွႆးꧦ--တွႆးၵၼ်ၽႃၽိူဝ်း ၸိူဝ်းၼႂ်းဝၢင်းၵျွင်း ယၢမ်းၽွင်းသၢမ်ဝၼ်းမႃး ႁၢင်ႈၶႅၼ်းမဝ် လႆႈတွႆးဢဝ်တူဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇ-ၵျွၵႂႃႇ လႄႇၽၢႆႈသၢင်းၵျၢၼ်ႇ တေႃႇထိုင်လိူၼ်ၸဵင်ပေႃးမူၼ်း ႁၢင်ႈၶႅၼ်းဝႆႉဢမ်ႇလႆႈသမ်းယႃႈသမ်းယႃ ဢၢင်ႈတၵ်းႁႃၶိုၼ်းပွၵ်ႈဝၢႆႇပျၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလိူၼ်ၸဵင်ႈလွင်ႈႁူၵ်းၶမ်ႈ သြႃႇဝုၼ်ႇလူင်ၸင်ႇသမ်ႉၸႂ်ႉဢဝ်ၵူၼ်းႁေႃႈၵႃးပႃးတင်းသြႃႇမပီး သြႃႇမၼၢင်း သူၺ်ႇယဵၼ်ႇ ၶိုၼ်ႈမႃးၸွမ်းသူင်ႇသြႃႇတေႃႇ ဢူးဢႃႇလေႃးၵ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇ ၼႂ်းသႅၼ်ဝီဝဵင်း ပၢင်း ၸဝ်ႈၵိင်းတီႈၵျွင်းတႅၵ်ႈဢုတ်ႇမႂ်ႇၶိုၼ်းၼိုင်ႈလီငၢမ်း ယၢမ်းမိူဝ်ႈလိူၼ်ႈလွင်ႈၸဵတ်းၶမ်ႈထိုင်မႃး ပၢင်းၸဝ်ႈၵျွးၶိုၼ်းၵျွင်းမႆႉလၢင်းၵွမ်ႉယင်ၽူၺ်း ၼူၺ်းၼူပ်ႈၸမ်ၵျွင်း တၵႃႇဢုပႃႇၸုင်ႇၽႂ်ၵေႃႈမႃးႁပ်ႉ မႃးတွၼ်ႈၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ်ၼွင်းဝႆႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈလူင်တူၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢူဢႃႇလေႃးၵ ဢၵ်ႉမႁႃႇပၼ်ႇတိတၼႆႉ ဢၵျွင်းၶုၼ်ၽီသမ်ႇမႃႇတေႇဝႃႇ သမ်ႉပေႃးၽိတ်ႈပၢင်းၵႂႃႇ ၸိူဝ်းႁဝ်းသြႃႇတၵႃႇယင်းဢမ်ႇလႆႈႁူႉ ဢၼ်ၵၼ်တုမ်ၸုတိူင်ႇပၢင်ႇ ၵႃႈပဵၼ်တပေးတပၢၼ်း ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇ ၼႂ်း ၶႂၢင်ႇၵျွင်းၸဝ်ႈ ႁူႉၶဝ်ႈလေႃးပႃးတၵႃႇတင်းသဵင်ႈၼႂ်းဝဵင်းသီႇဢယၢတ်ႈၵေႃႈပႃး ႁူဝ်ၼႃးၵေႃႈတဝ်ႈၽွမ်ႉၵၼ်မႃးၽိတ်ႈမႃးပၢင်းၸဝ်ႈသြႃႇ တေႃႇ ပူႇၸေႃႇၵႃႇရဝဢမ်ႇပၼ်ၵျွတၢင်ႇတီႈ ၵူႈၶူပ်ႇၼီႈပီဢၢၼ်ႇ-ဝႆႈတွင်းပၢၼ်ႇပၢင်းၸဝ်ႈႁဵတ်းတီႈၵိူဝ်းလီ ၽီၽိတ်ႈပၢင်းၵေႃႈယႃႇလႆႈ ၵူၼ်း ဝႆႈပၢင်းၵေႃႈယႃႇၵႂႃႇ ပႂ်ႉမဵတ်ႉတႃႇႁဝ်းၶႃႈၵဵင်းဝီလူၺ်ႈၼေႃႈ။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ၸေၸဢဝ်ၸဵမ်လိူၼ်ၸဵင်လွင်ႈၵဝ်ႈၶမ်ႈၼၼ်ႉ မႃး ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈမဝ်ႇပေႃးလႆႈလၢတ်ႈသူပ်းလၢတ်ႈၵႂၢမ်းပိူင်သင် ၸိူဝ်းပဵၼ်တပေးတပၢၼ်း ထၢၼ်ႈပေႃးငိၼ်းၵႂင်းႁင်ၽႂ်ႁင်းမၼ်း ၶိုၼ်းꧦဝၼ်းꧦ ဢွၼ်ၵၼ်လူႁၼ်လုမ်းလႃး တေႃႇႁွတ်ႈထိုင်မႃးလိူၼ်ၸဵင်ပေႃးလပ်း ၶပ်းလူယၢမ်းၽွင်းၵဝ်ႈမွင်းၵၢင်ၶိုၼ်း တူၼ်မုၼ်ၽုင်းၵိုၼ်းၸဝ်ႈပႃးသြႃႇ တေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈႁဝ်းထွမ်ႇၵႂၢမ်းၽီ ထူၺ်ႈၸႂ်သႃႇသပသႃႇသမ်ႇ ဢမ်ႇၶဝ်ႈဢမ်ႇဢွၵ်ႇဢမ်ႇၵႂႃႇဢမ်ႇမႃး တြႃးဢၼိၵ်ႉၸံ ထိုင်ဢၶၢၼ်းႁွတ်ႈ ဝိၺိၼ်ယဵၼ်ၽၢတ်ႇသေတပေးတၵႃႇၵျွၵွႆးၸဝ်ႈပႃးၼိုင်ႈ-ထိုင်တီႈဢဝ်ထၢတ်ႈလူမ်းထၢတ်ႇယဵၼ်ဝၢတ်ႈသေယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၽႂ်ၵေႃႈထၢၼ်ႈပေႃးငိၼ်းၶီၸႂ်တၼ် သြႃႇတၵႃႇဢွၼ်ၵၼ်လုမ်းလႃး ပၢင်းမႃးတေၼိူဝ်ၵျွင်းလူင် ပူင်ဢဝ်ၶွၼ် တူဝ် ဢဝ်ႁူဝ်ၼွၼ်းဝၢင်း ဝႆႉႁႂ်ႈၸႂ်ၶုၼ်းလေႃးၼၢင်း တပေးတပၢၼ်းၸဝ်ႈငိၼ်းမႆႈၺူဝ်းၶီ ၵႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵူၼ်းဝဵင်း ထုင်ႉၵဵင်းဝီ ၼုင်းယူင်ႈ ပူႇၽၢၼ်ႇ ႁဵတ်းပၢင်သွမ်းႁႅၼ်းၸွမ်းတၢင်းတၢၼ်း ပၢင်းမႃးရႁၢၼ်းမျၢတ်ႈမွၼ်းၶုၼ် ၸဝ်ႈၵိင်းၶျုၵ်ႈမီးမုၼ်သႂၢင်းတိူၵ်ႈၵွမ်ႇမၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၽွင်းယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်ပွႆးမႃႇသႃႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈ ဢူးဢႃႇလေႃးၵ ဢၵ်ႉမႁႃႇပၼ်တိတၼႆႉႁူမ်ႈဝႃႈ တူဝ်ၵိင်းဝႆႉၼႂ်း လုၵ်းၵွမ်ႇမၢၼ်ႇ ယင်းတိုၵ်ႉငိၼ်းသဵင်ဢသၢၼ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈတိုၵ်ႉႁေႃးတြႃးယူႇ မိူဝ်ႈဢၼ်လုင်းပူႇၶုၼ်ဢေးၶုၵ်ႉၸၢၵ်ႈ ငၢၵ်ႈၽုၺ်ႇတိပ်ႉလိမ်ႇ သေႈဢွၵ်ႇၵေႈၵူင်းပၼ်ႇ မၼ်းတူင်ႉၼိူင်ဝႆး ၽႆးႁိူဝ်ႁၼ်ငဝ်း-မၼ်းဢၢပ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈယင်းတိုၵ်ႉမီးယူႇ ၼင်ႈၼိူဝ်ပလၢင်ႇၵူႇႁေႃးတြႃးပျၼႄႁဝ်း မၼ်းတလီႁႆႈလီဝႆႈ လွင်ႈတၢင်းမႆႈၶီမဝ်းယဝ်ႉၼေႃႈ။

ၸင်ႇဝႃႈႁိုဝ်ပေႉပဵၼ်ဢၼ်သေလၢႆၼႃႇꧦ သြႃႇတေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈတီႈဝႆႈၼႆႈ ၽႂ်ၵေႃႈဢဝ်ပဵၼ်တၢင်းမႆႈဢုၵ်းဢဝ်ႇ မဝ်ႇမီးတီႈလိုမ်းလႆႈ သေပွၵ်ႈယဝ်ႉ ပေႃးဝႃႈဝူၼ်ႉထွၵ်ႈသၢင်ႇၶျၢင်ႇ ပၢင်ႇပၼ်တုၵ်ႉၶ ယဵၼ်ပဵၼ်သေႃးၵ ပရိတေဝၶီပူႇ-ယူႇၵေႃႈဢမ်ႇသႃႇ ၵႂႃႇၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ မႆႈႁုပ်ႇ ႁွၼ်ႉဝၢင်ႇၸိၵ်ႈၼူၺ်ႇမိၵ်ႈလိူဝ်ဢၢၼ်ႇ-သမ်ႉပေႃးတၢၼ်ႇၽႆးမႆႈႁူမ်းၽဝ် ၵႃႈပဵၼ်ၸုမ်းမူႇ ၽိၵ်ႉၶူႇသင်ႇၶႃႇ-သြႃႇတၵႃႇလဵၵ်ႉယႂ်ႇထဝ်ႈ တပေး တပၢၼ်းၸဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇမူၼ်ႈဢမ်ႇပျေႃႇ ၼႃႈၵၢၼ်ႇၼႃႈၵျွင်းထၢၼ်ႈပေႃးမွင်ဝႆႉသေႃႇႁေႃႇ တူၺ်းၼႃႈမိူင်းႁၢင်ႈပေႃးငဝ်ၶႃႈယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈတၼ်းဝၼ်းဢၼ် လိူၼ်ၵမ်သၢၼ်းတူၵ်း ႁူၵ်းဝၼ်းထိုင်ထွင်-သြႃႇတၵႃႇဢွၼ်ၵၼ်ၶိုင်ပွင်ၵျူဝ်းႁဵတ်း လူႇတၢၼ်းသွမ်း ၸဵတ်းပၢင်းပၼ်-တီႈဢၼ်သြႃႇတေႃႇၸဝ်ႈၵျေးၸူး ဢထူးတႃႁူင် ဝၢင်းပူင်လီငၢမ်း ထိုင်ယၢမ်းဝႆၢးဝၼ်း တုၵ်ႉၽႂ်တၼ်းမၼ်း ရႁၢၼ်းတၵႃႇ မႅင်ႇတႃႇမႅင်ႇၽွၼ်း ၽွမ်ႉၵၼ်ႁပ်ႉႁွင်းဢဝ် ယုၵ်ႈယွင်ႈၵွမ်ႇမၢၼ်ႇ ၸီႇၽၢၼ်ႇၶျၶိမ်း ယင်းတမ်းၵႂႃႇၸူးတီႈၵျွင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ တေႇပူၵ်းတင်ႈဝႆႉ ၽႆၢႇၸၢၼ်းတိူၵ်ႈၶၢၼ်းဢုတ်ႇပွင်ႈဝၢတ်ႈ- ပရိတ်ႈသၢတ်ႈႁိုၼ်ႇꧦၵိုတ်းၼႅၼ်ႇ ၸႅၼ်ႇယႆၶွႆႈၼွင်း ၸဝ်ႈၵွင်ၸဝ်ႈမွင်းႁႆႇဢူၼ်ဝႆႉဢိုင်ႈꧦယိုင်ႈၸွမ်း သွင်ၽၢၵ်ႇၶၢင်ႈ ၼႃႇႁၢင်ႈၽႂ်ၵေႃႈပေႃႈယိူၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈ-တင်းၵႂႃႇတင်းဝႆႈတင်းႁႆႈတႃၼမ်ႉယမ်းယွတ်ႇလႆၼႆႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၵိင်းၶျုၵ်ႈလူင်တူၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈမိူင်းၵိင်းၸၢမ်ႇ ၵႃႈတီႈၵျွင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်း ၶဝ်ၸဝ်ႈႁေႃးပၼ်ပထၢၼ်း ပေႃးထိုင်ဢၶၢၼ်းလိူၼ်သီႇမႂ်ႇမႃး ဢၵျႃးသၢမ်သီႇႁႃႈႁူၵ်းၸဵတ်းဝၼ်း ႁဵတ်းပဵၼ်ပွႆးၼၼ်းဢူၼ်ဢေႃ ၸၢတ်ႈသႅင်း ၼၢင်းလဵၵ်ႉမိူင်းမုၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းမေႃဢိုၼ်းဢွၼ်း ဢွၼ်ႈဝွၼ်းၶေႃႇၵႂၢမ်းႁႆႈ တႃၼႆႈယမ်းသမ်ႉႁဵတ်းၼႃႈၺူဝ်းငဝ်-တိုတ်ႉသွႆးဢဝ် သႆၢၸိူၵ်ႈဢူႇ လုၵ်ႈၵွမ်ႇမၢၼ်ႇ ႁိၵ်ႈဝႃႈၶီၸႂ်ပူၼ်ႉလိူဝ်တွၼ်းယဝ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵိင်းၼွၼ်း ပေႉဢမ်ႇလုၵ်ႉမႃးလၢတ်ႈသုင်းမႁေႃးတြႃးပၼ် ႁႂ်ႈႁဝ်းႁၼ် တၢင်းဝိ ပသ်သၼႃႇၺၢၼ်ႇ-ၸဵမ်ၶုၼ်လေႃးၼၢင်း တင်းယိင်းတင်းၸႆၢး လႆႈႁၼ်မိူဝ်ႈၼၢင်းလဵၵ်ႉၶဝ်ႁႆႈႁဵတ်းၼၼ် ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈပေႃးႁႆႈၸွမ်းၵၼ် ၼုင်းယူင်ႈပူႇၽၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈၼပ်ႉဢၢၼ်ႇထိုင်မႃး လိူၼ်သီႇမႂ်ႇၸဵတ်းၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈပၢင်းဢဝ် ဢလွင်းၵွင်ႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇတၢင်ႇလေႃႉႁၢင်းသႃႇ- တိုတ်ႉၵႂႃႇၸၼ်လၢၵ်ႈ ၽႅဝ်ႈႁွတ်ႈဢၵျၢၵ်ႈတီႈဢၼ်သၢင်းၵျူဝ်ႇ ၽႂ်ၵေႃႈၶႆႈလႆႈၵုသူဝ်ႇယုၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈဢဝ်လုၵ်ႈၵွမ်ႇမၢၼ်ႇ-သႂၢင်းဝႆႉၼႂ်းၵွင်းမူး ၸဝ်ႈ ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းဝႆႉႁူဝ်ၼႃး မေးပိၵ်ႉတူမ်းပိၵ်ႉဢိုတ်းဝႆႉၵမ်းထိုင်တီႈၸိၵ်းယွတ်ႈပႆၢၽျႃး ဢွၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်ပွၵ်ႈၶိုၼ်းမႃးသေယဝ်ႉ။

သုတ်းၵႃႈၼႆႈၼိုင်ႈလူးၵွၼ်ႇတ ပုၼ်ၸဢထုပ်ပတ်တိ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ၽေႃႇၸွမ်းဢသိူၵ်ႈဢပိုၼ်းႁူဝ်ၵႅပ်ႈ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးလႅပ်ႈ လင်ႇၵႃႇ ၸွမ်းၼင်ႇၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇထမ်ႇမၵထိၵ ဢူးသုမင်ႇၵလတေႇငဝ်ႈ ဝႆႈလဝ်ႈတၢင်းပၢၼ်ႇ- ႁႂ်ႈႁဝ်းၺၢၼ်ႇၶိုင်ထုၵ်ႈႁဵတ်းပၼ် တီႈဢၼ် ၵျွင်းၵၢင်ပီၼႆႉဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇၵူႈပွၵ်ႈ မဵဝ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈမၼ်းၶႆႈၸႂ်ယၢပ်ႇ ၵၼ်ႉပေးႁၢပ်ႇယူၺ်းလိူၵ်ႈထၢတ်းသၢင်ယဝ်ႉ။ ၼင်ႇၵႃႈႁဝ်းႁႃးသြႃႇတၵႃႇ လႆႈႁဵတ်းတႃႇၼတၸႃႇၵလႆႈလူႇလႆႈတၢၼ်း ပၢင်းမႃးရႁၢၼ်းသွင်ပၢၵ်ႇႁႃႈသိပ်းၵျွင်းၼႆႉ(250)ၵုသူဝ်ႇဢ ၵျူဝ်း တၵ်းမႃးၶႂၢႆးလွင်းပုင်ပၼ် တီႈဢၼ်-ဢၵ်ၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတဢူးဢႃႇလေႃးၵၵိင်းၶျုၵ်ႈသြႃႇတေႃႇၸဝ်ႈၵျေးၸူး ႁႂ်ႈလႆႈၵမ်ႉသူးႁွင်းမွၼ်- ဢွၼ်လီဢွၼ်ပဵၼ် ဢွၼ်ၵတ်းဢွၼ်ယဵၼ်ငိမ်းဢေး ႁႂ်ႈဢၼ်ပႃႇရမီႇၸဵဝ်းၸေးတဵမ်လီ ၸဵဝ်းပဵၼ်ၸွမ်းၽီထီးမိူင်း ၸဵဝ်းပဵၼ်မုၼ်ႁိူင်းၽြႃး ပေႃးဝႃႈထိုင်မႃးဝၼ်းလိုၼ်း ႁိူဝ်းငိုၼ်းၸဝ်ႈတၵ်းသိူၵ်ႈလူင်းၽုင်ႇၶူင်းၵၢင်- ၼႂ်းၶႂၢင်ႇတီႈမိူင်းၽြႃးပေႃႇမိတ်ႉသိမတိူၵ်ႈ ၶျွတ်ႈထိူၵ်ႈဝူၺ်ႇၼေႇ သၢဝ်းသီႇသင်ႇၶျႄႇ ႁူၵ်းသိပ်းၵုၵ်ႉတေႇ ပူဝ်ႇၶျႄႇဢၢၼ်ၶပ်းၼပ်ႉသႅၼ်ၼိုင်ႈ ယိုင်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းၽွင်ႇႁိူဝ်းၸဝ်ႈ- ၶျွတ်ႈၶဝ်ႈမိူင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၽုင်ႇ ၵတ်းၸိုၼ်ႈယဵၼ်ဢေး ဝဵင်းတဵင်ႈလိုမ်ထေးပူၼ်ႉသဵင်ႈလူၺ်ႈတႃႉ မုၼ်ဢိူၺ်ႉ--မုၼ်ၼေႃ်း--သႃႇထု--သႃႇထု--သႃႇထု။

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈၵိင်းၶျုၵ်ႈသြႃႇတေႃႇလူင် ဢၵ်ႉမႁႃႇပၼ်ႇတိတ ဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယ မိူင်းသႅၼ်ဝီႁွင်ႇ ( ၵဵင်းဝီ )

သိုပ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉၽိုၼ်မိူၼ် လႄႈၶိုၼ်းႁဵတ်းပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးပၢၼ်မႂ်ႇ

ၸဝ်ႈဝိလိၼ်ႇတ- ဝတ်ႉၸေႇတဝၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈပုင်ႇမိူင်းယႆ။