ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ပၼ်တိတ (ဢၷ်ၷမႁႃပၼ်တိတ) မႁႃၼႃယၵ မၢႆ(2) ဝတ်ႉမင်ႇၵလႃႇယၢၼ်ႇဢွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၼွင်

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃးမိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1274-ၼီႈ၊ လိူၼ်8မႂ်ႇ၊ 7 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၽတ်း ၊ တီႈဝၢၼ်ႈၶူဝ် ယၢဝ်း ဢိူင်ႇမိူင်းလိူၼ်း ၸေႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ဢူႈၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ လုင်းမွၵ်ႇၶမ်းၸၢႆး မႄႈၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈ ဝႃႈ ပႃႈသႅင်သႃႇ။ မီးပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈၵၼ် (8)ၵေႃႉ၊ သြႃႇၸဝ်ႈပဵၼ်ၵေႃႉမၢႆ 7 ယဝ်ႉ။

ပေႃႈမႄႈၸဝ်ႈ ၶၢႆႉမႃးဝၢၼ်ႈဝႃႉ၊ ဝၢၼ်ႈၸၢမ်ၵေးသီး လႄႈ ပီ 1287ၼီႈ၊ လိူၼ် 4 လွင်ႈ 11ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃႈမႄႈၸဝ်ႈ ဢဝ်မိူဝ်းယူႇၵျွင်းဝၢၼ်ႈဝႃႉ တီႈသြႃႇၸဝ်ႈၼၼ်ႇတသေ ႁဵတ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉ၊ ပီ 1294-ၼီႈ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 8ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပၺ်ၺႃႇ၊ ၵျွင်းမၢၵ်ႇလၢင်း ႁဵတ်းပဵၼ်ဢုပတ်ႉသေႇသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်း၊ ၼႂ်းသိမ်ႇၶၼ်ႇထ ၵျွင်းဝႃႇသူဝ်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၼွင်ယဝ်ႉ။

မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈသွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈပရိယၢတ်ႈ တီႈၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတ ၵျွင်းဝၢၼ်ႈဝႃႉ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇတိၼ်ႇၼ ၵမ်ႇမၸေႇယျ ၵျွင်းဝႃႇသူဝ်ႇ မိူင်းၼွင်၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၸႃႇၵရ ၵျွင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၸယၼ်ႇတႃႇ ၽိသီႇရိ ၵျွင်းမၸူဝ်းယိင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၵုတ်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇပၺႃၽေႃးၵ ၵျွင်းယုမ်းပွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းသူႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဝိမလႃႇၽိဝံသ ၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီး ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၼေႇမိၼ်ႇတ ၵျွင်းသႃလေး ၼႂ်းၼွင်ဢင်း လေး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇသွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈ ထမ်ပရိယၢတ်ႈ ၸၼ်ႉသွၼ်ယူဝ်းယူဝ်း သုတ်းသဵင်ႈ လီငၢမ်းသေ လႆႈလူင်ႉလႅင်းလႅၼ်ႇ လွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆး မႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ပရိယတ်ႉတိသႃႇသၼႃႇ

• ပီ 1299-ၼီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶုၼ်သႃႇ မိူင်းၼွင်ပၢင်းမႃးၶိုၼ်းသေ သင်ႇၶ တၵႃႇၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈ ပဵၼ် သီႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၵႂၢၼ်းပၢႆးလူင်မိူင်းၼွင်ယဝ်ႉ၊ ပီ1315-ၼီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇ ပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼိုင်ႈမိူင်း(3)တူၼ်သေ ႁႂ်ႈမႃးသွၼ်ဢၢၼ်ႇႁဵၼ်ႈဢဝ် ဝိၼေး 5 ၵျၢမ်းၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈမႃးသွၼ်ဢဝ်တင်းၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ် တီႈၵျွင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇ ယဝ်ႉ။

• ပီ1317-ၼီႈ လိူၼ်ၸဵတ်းမႂ်ႇ 3 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ပိၼ်ႇပိတၵၢတ်ႈတႆးတီႈၵျွင်းတူၵ်း မိူင်းပွၼ်ယဝ်ႉ၊ တေႇပီ 1317-ၼီႈၼၼ်ႉမႃး မၼ်းၸဝ်ႈႁႃတိုၵ်းသုၼ်း သင်ႇၶတႃႇပိၼ်ႇပိတၵၢတ်ႈၵႂႃႇ တႄႉတႄႉ ဝႃႈဝႃႈယူႇယဝ်ႉ။

• ပီ 1319-ၼီႈ လိူၼ်12 လွင်ႈ 13 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမိူဝ်းပိၼ်ႇလိၵ်ႈၸွမ်းၸဝ်ႈသြႃႇ မိူင်းသူႈယဝ်ႉ ပီ 1320-ၼီႈ လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမႃးယူႇတီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႉ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ပိၼ်ႇလိၵ်ႈ တေႃႇပေႃးယဝ်ႉယဝ်ႉ၊ ဝၢႆးသေပိၼ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်လိၵ်ႈဢၼ်ပိၼ်ႇပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးတေဢမ်ႇ ႁူင်ႈႁၢႆ ႁဝ်းၶႃႈထုၵ်ႇလီၶိုၼ်းဢဝ်ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၼ် ၽေႃးၵလႄႈၸင်ႇၽွမ်ႉၵၼ် ဢဝ်ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႉ ဝဵင်းပၢင် လူင်ႁဵတ်းပဵၼ်တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈသေ ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၼ်မႃး တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

• ပီ 1327-ၼီႈၼၼ်ႉ တီႈဝဵင်းပၢင်လူင် ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇသင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးသေ လႆႈၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉယွင်ႈၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပၼ်ႇတိတ ၵျွင်းမင်ႇၵလႃႇယၼ်ႇဢွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၼွင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် သင်ႇၶ ၸိုင်ႈတႆးယဝ်ႉ။

• ပီ 1336-ၼီႈၼၼ်ႉ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး လႆႈၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉယွင်ႈ ဢဝ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင် မိူင်းၼွင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ဢၼုၼႃႇယၵသေ ပီ1340-ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈယုၵ်ႉယွင်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် မႁႃႇၼႃႇယၵ ၼႂ်းငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်း လူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ပရိပတ်ႉတိသႃႇသၼႃႇ

• ပီ 1318-ၼီႈ၊ ပီ 1325-ၼီႈ ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈတြႃး တီႈလၢင်းၶိူဝ်းသေ ဝၢႆးမႃးပိုတ်ႇဝႆႉပၼ်တိူၵ်ႈ ၵမထၢၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ၊ တီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၼႄတြႃး (ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ)သထုင်ႇမူႇလမိၼ်း ၵုၼ်းသႃႇသၼႃႇၼုၵ်ႉၵႁ ၶဝ်ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်မႁႃႇၼႃႇယၵဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်းၼႃႈမႃးယဝ်ႉ၊ မိူဝ်ႈပီ1343-ၼီႈ ၼၼ်ႉ လႆႈတင်းလိူၵ်ႈပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်း ႁုပ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ၊ ပပ်ႉလိၵ်ႈဢၼ် မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉ မီးမွၵ်ႈ 30 ပပ်ႉယဝ်ႉ။

• ပီၶရဵတ်ႉ 1985 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢဝ်ၸုမ်ႈ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ လူႇတၢၼ်းထိုင်တမ်ႈတီႈ သြႃႇၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

• ပီၵေႃးၸႃႇ 1351-ၼီႈ လိူၼ်ၵမ်ႇမႂ်ႇ 15 ၶမ်ႈ ဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁပ်ႉမိူင်းၾႃႉယႃႇမိူင်းလုမ်းၵႂႃႇ ယူႇယဝ်ႉ။