ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၺႃၼသမ်ၽႃရ (ဢၷ်ၷမႁႃပꧣ်တိတ) မႁႃႇၼႃယၵ မၢႆ (4)၊ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ၊ ဝဵင်းပၢင်လူင်

ၸိုဝ်ႈပေႃႈ ပူႇလွႆၼွႆႉၶျေႇ ၸိုဝ်မႄႈ ပႃႈဢေးၼၢင်း၊ ၸႃႇတိ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉသၢႆး ပွၵ်ႉၽၢႆႇ တူၵ်းၵျွင်း၊ ဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇ၊ တူင်ႇဝဵင်းၸဝ်ႈၾႃႉမွၵ်ႇမႆႇ၊ ၵိူတ်ႇမႃး မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1286-ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈ 2-ၶမ်ႈ (14/10/1924) ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸၢႆးထီး။

ပဵၼ်သၢင်ႇမိူဝ်ႈပီ 1300-ၼီႈ လိူၼ်သီလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ၊ (3/3/1939)၊ ပဵၼ်ၸၢင်း မိူဝ်ႈ1306 ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ၊ (23/10/1944)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

• ပီ 1308 ၼီႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇသွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈ ၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈ တီႈၵျွင်းလႅင် တီႈၸဝ်ႈသြႃႇသေႃးၽိတ၊ ပီၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ၸွမ်းၸဝ်ႈသြႃႇဝိမလႃႇၽိဝမ်ႇသ ၵႂႃႇယူႇၵျွင်း ဝိသုတ်ႉထႃႇရူင်ႇမႂ်ႇ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ၊ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ၸဝ်ႈၾႃႉယွင်ႈႁူၺ်ႈၶဝ် ၵႂႃႇပၢင်းၸဝ်ႈသြႃႇဝိမလႃႇၽိဝမ်ႇသ မႃးၼင်ႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီးလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃၼသမ်ႇ ၽႃႇရၼႆၵေႃႈ လႆႈၶၢႆႉမႃးၸွမ်းယဝ်ႉ၊ ယူႇတီႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီးၼၼ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းႁႃႈပီသေ ဢွင်ႇထိုင်ႇၸၼ်ႉသတ်ႉထ ၼႂ်းပၢင်ပွႆးဝိၼယႃႇတိၼုၵ်ႉၵႁ လႄႈ ၸၼ်ႉလူင် ၼႂ်းပထမပျၢၼ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ၊ ပီ 1315 ၼီႈၼၼ်ႉ ၵႂႃႇတွပ်ႇလိၵ်ႈထမ်ႇမႃႇၸရိယ တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇသေ ဢွင်ႇၵႂႃႇ 6 ၽိုၼ်ယဝ်ႉ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ဝၢႆးသေတွပ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉ သိုပ်ႇယူႇတီႈၵျွင်း ပုတ်ႉထသႃႇသၼသိပ်ႉပမ်၊ ၼႂ်းတိူၵ်ႈၸွႆးၸူင်ႇ၊ ယၼ်ႇၵုင်ႇ ၼၼ်ႉသေ သွၼ်ဢဝ်လၢႆးပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇလႂ် ၊ လိၵ်ႈဢင်းၵလဵတ်ႈ လိၵ်ႈထႆးၸူင်ႇ၊ ယၼ်ၵုင်ႇၼၼ်ႉသေ သွၼ်ဢဝ်လၢႆးပိၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇလႂ်၊ လိၵ်ႈဢင်းၵဵတ်ႉ လိၵ်ႈထႆးလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ပီ1316-ၼီႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇၵျွင်း ဢလႄႇ တေႃးယ ဝဵင်းပႁၢၼ်းသေ သိုပ်ႇၶိုၼ်းလိၵ်ႈၸၼ်ႉၶူးလႄႈ ပီၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ သီႇလၵ်ႉၶၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ ပီ1317ၼီႈ ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇ ၵျွင်းၽြႃးလူင် ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇသေ ပီၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ဢွင်ႇပူၼ်ႉထမ်ႇမသင်ႇၵၼီႇယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ထမ်မႃၸရိယ ပိုတ်ႇၽိုၼ်လႄႈ လႆႈၸုမ်းၸိုဝ်ႈ သႃသၼထၸသီရိပဝရထမ်မႃၸရိယသေလႆႈ သူး ငိုၼ်း 800 ပျႃးယူႇယဝ်ႉ။

• ပီ 1318-ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ် တႃႇတေပိၼ်ႇလိၵ်ႈ တီႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ပီ1320- ၼီႈ မိူဝ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ တိုၵ်ႉယဝ်ႉၵျွင်းယွတ်ႈလႄႈ ၵျွင်းယၢဝ်းၵူၺ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈမႃးပႂ်ႉထႃႈ ယဝ်ႉ။ ပီ1321-ၼီႈ ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇၸွႆႈထတ်းလိၵ်ႈပိတၵၢတ်ႈ ဢၼ်ပေႃႉဝႆႉ တီႈတႃႈၵုင်ႈ ယဝ်ႉ၊ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး မၼ်းၸဝ်ႈသမ်ႉ ၶိုၼ်းမႃးယူႇတီႈ ဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ယိူင်းဢၢၼ်းဢၢင်ႈပိုတ်ႇတိူၵ်ႈသွၼ် လိၵ်ႈၼႆသေတႃႉ ၵၢၼ်လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇမႃးလႄႈ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ် ၵၢၼ်လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇတီႈတူၼ်ႈတီးယဝ်ႉ။

• ပီ 1322 ၼီႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈမႃးၼင်ႈၵျွင်းၼွင်လႅင် ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ သွၼ်ပၼ် ပရိယတ်ႉတိ ၽၢႆႇတႆးယဝ်ႉ၊ 1337-ၼီႈ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇရေဝတ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင် ၶဝ်သြႃႇတၵႃႇ မႃးၽိတ်ႈပၢင်း မိူဝ်းၼင်ႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်ယဝ်ႉ။

ယႃႇႁႂ်ႈၸွပ်ႈႁႂ်ႈဝဝ်း ၵၢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ

• 1. တႄႇဢဝ်ပီ 1337-ၼီႈ တေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဵတ်းထႃႇပၼၼႃႇယၵသေ ၼင်ႈၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 2. ပီ 1336-ၼီႈ တေႃႇ 1353-ၼီႈ ၶဝ်းတၢင်း 16 ပီ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ပၢင်ၶူၼ်ႉၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်မပႃႇလ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 3. ပီ 1336-ၼီႈ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 4 ၶမ်ႈ၊ (4/3/80) ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶ ၸိုင်ႈတႆး။
• 4. မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်သင်ႇၶ လွင်ႈသႃႇသၼႃႇၸိုၼ်ႈသႂ်ၽႄႈတိုၼ်းမၼ်ႈၵိုမ်း ၵူႈၵိူင်းၵိူင်း ၵမ်းတုတိယၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၼႅင်ႇငၢၼ်ႇတေႃႇပႁူဝ်ႇသင်ႇၶဝုၼ်ႇသွင်ႇ လႄႈ ၼႅင်ႇငၢၼ်ႇတေႃႇဝိၼႄးထူဝ်ႇ။
• 5. ပီ 1361 ၼီႈ လိူၼ်ႁူၵ်းလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇငဝ်ႈငုၼ်း ၵမ်း 11 ပွၵ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႁႃႇၼႃႇယ ၵ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး။

ၸုမ်ႈဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈ

• 1. ပီ 1354 ၼီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇၵၼ်ႇထ ဝႃႇၸၵ ပၼ်ႇတိတ။
• 2. ပီ 1360 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းသႃႇသၼႃႁိတၵႃႇရီႇ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသႃႇသၼ ႁိတ ထရ။
• 3. ပီ 1366 ၼီႈၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းမၢၼ်ႈ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ ယဝ်ႉ။