ငဝ်ႈငႃႇ မၢႆမီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း

ၼင်ႇႁိုဝ်ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းပေႃးတေ မူတ်းၸိုၼ်ႈသႂ်လီလႄႈသင် ႁႂ်ႈပေႃးတူၵ်းမႅၼ်ႈၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်မၼ်းလႄႈသင် ၼင်ႇႁိုဝ်သႃႇသၼႃႇမုၼ်ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ပေႃးတေပိုတ်ႇၸိုၼ်ႈလႅင်းသႂ် မႂ်ႇသုင်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉလႄႈသင် သင်ႇၶၶဝ်ၸဝ်ႈဢၼ်မီးတီႈမိူင်းတႆး ၼင်ႇၵၼ်တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ႁႂ်ႈပေႃးမိုတ်ႈၵၼ် ၸမ်ၵၼ် ၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ် ႁၵ်ႉႁူမ်ၸူမ်းပႅင်းၵၼ်သေ ပေႃးတေၸုတုမ်ၵၼ်လႆႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ထုၵ်ႇလီမီးဝႆႉ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶၸဝ်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ သင်ႇၶၶဝ်ၸဝ်ႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် မီးသဵၼ်ႈၸႂ်မုင်ႈမွင်း ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ပဵၼ်ယူႇၸိူဝ်း ၼၼ်ႉလႄႈ ထိုင်မႃး ပီ(1319)ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ(12/13/14)ၶမ်ႈ။ ပီ(1957) ၼူဝ်ႇဝႅမ်ႇပိူဝ်ႇ (18/19/20) ဝၼ်းၼၼ်ႉ၊ ၸင်ႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် တီႈႁူင်းႁၢင်ႈတူင်ႉ(ငဝ်းတူင်ႉ) ဝဵင်းလွႆလႅမ် ၼၼ်ႉသေလႄႈ ႁဵတ်းပဵၼ်မုၵ်ႉ ၸုမ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ႁွင်ႉဝႃႈ “မုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး” ဝႃႈ ၼင်ႇၼႆသေလႄႈမီးမႃး တင်းမၢႆမီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ(1333)ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁူၵ်းလွင်ႈ(1-2)ၶမ်ႈ၊ ပီ(1971)ၼီႈ၊ လိူၼ်မေႇ(10/11) ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁဵတ်းပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်လူင်ပတ်းပိုၼ်ႉသေ ၸွမ်းၼင်ႇၵၢပ်ႈပၢၼ်မၼ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်မႃးလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေထုၵ်ႇ မႅၼ်ႈ ၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်မၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသင်ႇၶၶဝ်ၸဝ်ႈ ၸင်ႇၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်် ၵၼ်သေ ၶိုၼ်းမႄးထွတ်ႇထႅမ်ႁဵတ်းထႅင်ႈ မၢႆမီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း မၵ်းမၼ်ႈ မၢႆဝႆႉၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်မီးတီႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈ(1)

ၸိုဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း

ပွတ်း1။ (ၵ) ၸိုဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ “ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်း လူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး” ။

(ၶ) မၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉတေ လႆႈႁွင်ႉဝႃႈ “ငဝ်ႈငႃႇမၢႆမီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၽွင်းငမ်း ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး” ဝႃႈၼႆ ယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈ(2)

တီႈတေႇတင်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း

ပွတ်း 2။ မုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ တေႇတင်ႈဝႆႉတီႈ ဝဵင်းပၢင်လူင် မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။

တွၼ်ႈ(3)

ၸုမ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း

ပွတ်း 3။ (ၵ) တင်းယႂ်ႇမၼ်းသွင်ပႅၵ်ႉပၢႆမၢတ်ႈ (2-4) သေမူၼ်းဝႆႉ။ (ၶ) ၼႂ်းမၼ်းမီးႁၢင်ႈၵႂၢင်းထမ်ႇမၸၵျႃႇ(ၵႂႃႇၸွမ်းတြႃးၶိုင်ႈၵၢင်)။ (င) ၸွမ်းႁိမ်းမၼ်းလွမ်ႉဝႆႉဝႃႈ“ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး”ဝဵင်းပၢင်လူင်။

တွၼ်ႈ(4)

တၢင်းယိူင်းထိုင် လွင်ႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ

ပွတ်း4။ (ၵ) ႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁိူ်ဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ် ၽေႈၸွတ်ႇႁွတ်ႈထိုင်လႆႈၵူႈတီႈ။ (ၶ) ႁႂ်ႈၽႃႇသႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်။ (င) ႁႂ်ႈသင်ႇၶၶိူဝ်းတႆးတင်းသဵင်ႈၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ်။ (ၸ) ႁႂ်ႈလွင်ႈယူႇတၢင်းသဝ်း ၸဝ်ႈသင်ႇၶတၢင်းလၢႆ လီသေဢွၼ် တွၼ်းသေၵဝ်ႇ။ (သ) တေလႆႈမီးတူဝ်ပႃႇလိတႆး။

တွၼ်ႈ(5)

လွင်ႈၵၢၼ်ပိင်ႇၺႃႇ

ပွတ်း 5။ (ၵ) ႁႂ်ႈလႆႈပိၼ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈပိၼ်ႇၽၢႆႇတႆးဝႆႉ။ (ၶ) ႁႂ်ႈလႆႈသွၼ်ဢၢၼ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ။ (င) ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းပွႆးထၢမ်တွပ်ႇလိၵ်ႈ။ (ၸ) ႁႂ်ႈလႆႈ လိူၵ်ႈၵဵပ်း ၸဝ်ႈမေႃႁေႃးတြႃး(ထမ်ႇမၵထိၵ)။

တွၼ်ႈ(6)

လွင်ႈၵၢၼ်ၽႃႇသႃႇ

ပွတ်း 6။ (ၵ) ႁႂ်ႈလႆႈသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈလၢႆး ၽၢႆႇတႆးၵူႈတီႈတီႈ။ (ၶ) မၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ “ငဝ်ႈငႃႇမၢႆမီႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၽွင်းငမ်း ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး”ဝႃႈ ၼႆယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈ(7) မုၵ်ႉၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်

ပွတ်း 7။ (ၵ) မုၵ်ႉၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ၼႆႉ တေလႆႈမီးႁူဝ်ပဝ်ႈ တူၼ်ၼိုင်ႈ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ သွင်တူၼ်။ (ၶ) ၽူႈမၢႆတူၼ်ၼိုင်ႈ ၵႅမ်ၽူႈမၢႆသွင်တူၼ်။ (င) ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇတူၼ်ၼိုင်ႈ ၵႅမ်ၽူႈသိမ်း ၽၼ်ႇတႃႇတူၼ်ၼိုင်ႈ (ၸ) ၽူႈထတ်းၸရၢင်းငိုၼ်း တူၼ်ၼိုင်ႈ။ (သ) ၽူႈႁူမ်ႈပွင်ၵၢၼ်သိပ်းႁူၵ်းတူၼ်။ ၼႂ်းၵႃႈမုၵ်ႉၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ၼႆႉ လူဝ်ႇလိူဝ်လၢႆတူၼ် လူဝ်ႇယွမ်းလၢႆတူၼ်ၼႆၵေႃႈ လိူဝ်လႆႈယွမ်းလႆႈယူႇ ဢဝ်သင်ႇၶၶဝ်တႅပ်းတတ်းဝႃႈ မိူဝ်ႈပဵၼ်ပွႆးပၢင်ၵုမ် ပတ်းပိုၼ်ႉၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ (ၺ) ၸဝ်ႈပွင်ၵၢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈယိပ်းၼႃႈၵၢၼ် ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇသီႇၶူပ်ႇ။ (တ) ပေႃးလူဝ်ႇၽွႆႉသပ်ႉၵေႃႇမတီႇ(ၸုမ်းၽႄဢွၼ်ႇ)ၵေႃႈလႆႈယူႇ။ (ထ) တေလႆႈမီးဝႆႉ တၵႃႇမူႇၸုမ်းၵေႃးပၵ။

တွၼ်ႈ(8)

တႃႇတေပဵၼ်လႆႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း

ပွတ်း 8။ (ၵ) တေလႆႈမီးဝႃႇသႃ (20)ဝႃႇသႃၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။ (ၶ) တေလႆႈမီး သီႇလ သမႃႇထိ ပိင်ႇၺႃႇ(ႁပ်ႉဝႆႉၸုပ်ႈၶူး သေဢၼ်ဢၼ်) တဵမ်ထူၼ်ႈ။ ၼႃႈၵၢၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ

ပွတ်း 9။ (ၵ) တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်ၵၼ်လႄႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶတင်းသဵင်ႈ။ (ၶ) ပေႃးၵုမ်ၵၼ် ၶွပ်ႈၶူပ်ႇပီလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တေလႆႈ ပိၼ်ႇၽူႈၼင်ႈၸိုင်ႈ။ (င) တေလႆႈတူၺ်းထိုင် ႁႂ်ႈပၢင်ၵုမ်ပေႃးပဵၼ်ၵႂႃႇလႆႈ လီလီ ငၢမ်းငၢမ်း။ (ၸ) တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇ တႅပ်းတတ်းပၼ်သၼ်ႇတ ႁႂ်ႈၵႂႃႇမႅၼ်ႈၵၼ်တင်းသွင်ၽၢႆႇ။ (သ) တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇ ယိပ်းၵႃးသႃႇသၼႃႇ (မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉဝႃႈ မီးၵႃးၵိပ်ႉလမ်းလဵဝ်ၵူၺ်းလႄႈ လႆႈႁဵတ်း မၢႆမီႈ ဢၼ်ၼႆႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ) ။

ၼႃႈၵၢၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ

ပွတ်း 10။ (ၵ) သင်ဝႃႈႁူဝ်ပဝ်ႈဢမ်ႇယူႇလီလႄႈသင် ဢမ်ႇတူဝ်ႈဢမ်ႇတၼ်း

လႄႈသင် ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈတေလႆႈတၢင် တူဝ် ယိပ်းၵၢၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈသေယဝ်ႉ မီးဢႃႇၼႃႇမိူၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈမၢႆ

ပွတ်း 11။ (ၵ) တေလႆႈပွင်ၵၢၼ်လိၵ်ႈၵႂႃႇလိၵ်ႈမႃး လွင်ႈလူၺ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းတင်းသဵင်ႈ။ (ၶ) တေလႆႈတႅမ်ႈမၢႆၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ၵၢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်း လႄႈ ၵႂၢမ်းၵုမ်ၵၼ်မီးၼၼ်ႉ။ (င) ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉၼႂ်းၶေႃႈ (1) ၶေႃႈ(2) တီႈၼိူဝ် ၼႆႉ တေလႆႈသူင်ႇၽိုၼ်မိူၼ်မၼ်းၵႂႃႇထိုင်ၽူႈ ပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်တင်းသဵင်ႈ။ (ၸ) ၼင်ႇဢၼ်ၸုတုမ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ တေလႆႈၶိုင်ပွင်ႁဵဵတ်းၸွမ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈထိုင်တီႈယွတ်ႈ ႁွတ်ႈတီႈပၢႆ။ (သ) ပေႃးတေၸုတုမ်ၵၼ် တေလႆႈၶိုင်ပွင်ဝႆႉလွင်ႈၵုမ်ၵၼ် (ၺ) ၶူပ်ႇပီၼိုင်ႈပွၵ်ႈ တေလႆႈတၢင်ႇၼေၸရၢင်း ပိတၵၢတ်ႈ ၸရၢင်းငိုၼ်း ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၸဝ်ႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်။

ၼႃႈၵၢၼ်ၵႅမ်ၽူႈမၢႆ

ပွတ်း 12။ (ၵ) တေလႆႈၸွႆႈၽူႈမၢႆ ၸွမ်းၼင်ႇၽူႈမၢႆမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းၵၢၼ်တင်းသဵင်ႈ။ (ၶ) ပေႃးၽူႈမၢႆဢမ်ႇမီး ဢမ်ႇတၼ်းၸိုင် တေလႆႈပုတ်ႈ တီႈယူႇၽူႈမၢႆၼၼ်ႉသေလႄႈၶိုင်ပွင်ၵၢၼ်ငၢၼ်းၵႂႃႇ ယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်)

ပွတ်း 13။ (ၵ) လွၵ်းမၢႆၸရၢင်းၼၼ်ႉ ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်) တေ လႆႈႁဵတ်းဝႆႉလီငၢမ်းသေ လွင်ႈလွၵ်းမၢႆၸရၢင်း(သဵၼ်ႈမၢႆ) ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉ တူဝ်ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇ(ၶူဝ်းၶွင်) တႃႇတေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းမၢႆ ၸရၢင်း ထုၵ်ႇမီးဝႆႉလႄႈ ပွင်ႇၶျႃႇၽျၢတ်ႈပႅင်းၶျႃႉလၢၼ်ႇ (သဵၼ်ႈမႂ်တိုတ်း)မၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈ တေလႆႈ ၵိုၵ်းႁွမ်းၸွမ်းပႃးသေ ၼႄပၼ်ၶႅမ်ႉၶႅမ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းမၢႆပၼ်ႇၺႃႇၵႃႉၶၢႆမီးၼၼ်ႉ လွၵ်းမၢႆလႆႈငိုၼ်း ၵမ်းလဵဝ် လွၵ်းမၢႆမၢႆၸွမ်းဝၼ်း လွၵ်းမၢႆႁုပ်ႈတုမ် ဢၼ်သုမ်း ဢၼ်မျၢတ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းဝႆႉလီလီ ငၢမ်းငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။ (ၶ) ပေႃးဢမ်ႇႁၼ်လၢႆးမိုဝ်းႁူဝ်ပဝ်ႈ လႄႈ ၽူႈမၢႆ သေၵေႃႉၵေႃႉ ၸိုင် ငိုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႈပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ (င) လွၵ်းမၢႆငိုၼ်းၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ဢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈထုၵ်ႈပၼ်ဢၼ်ၵပ်း ၵၢႆႇလူၺ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၼၼ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ပၢင်ၵုမ် ပတ်းပိုၼ်ႉၼၼ်ႉ ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်) တေလႆႈ ႁဵတ်းတၢင်ႇၼႄ မုၵ်ႉၸုမ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ဢွၼ်တၢင်း ယူႇယဝ်ႉ။ (ၸ) ပေႃးဝႃႈၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်) ၶႆႈထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇ ၸိုင် လွၵ်းမၢႆငိုၼ်းၶဝ်ႈငိုၼ်းဢွၵ်ႇ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈၶူဝ်းၶွင်မုၵ်ႉၸုမ်း တၢင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈလၢတ်ႈလွင်ႈပွင်ႇတၢင်းသေ ဢၢပ်ႈ ပၼ်ၽူႈဢၼ်ပႂ်ႉႁပ်ႉယိပ်းထိင်း ၵမ်းလိုၼ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ (သ) ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေယိပ်းတိုဝ်း ၸၢႆႇလႆႈ ငၢႆႈငၢႆႈ လူမ်လူမ် ၼၼ်ႉ ၼႂ်းမိုဝ်းၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်) တေလႆႈမီး ဝႆႉယူႇငိုၼ်းၼိုင်ႈႁဵင်(1000)ပေႃးဢဝ်ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝႃႈ မွၵ်ႈ(20) သႅၼ်ယဝ်ႉ၊ ငိုၼ်းဢၼ်လိူဝ်ႁဵင်ၵျၢပ်ႈ(20)သႅၼ် ၵႂႃႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈဝႆႉၼႂ်းမိုဝ်းႁိုင်လႃးလႃး ငိုၼ်းဢၼ်လိူဝ်ႁဵင်ၵျၢပ်ႈ(20)သႅၼ် မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈဢဝ်ၸိုဝ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆးသေ သႂ်ႇဝႆႉၼႂ်းပၢၼ်ႇ(ထၼၶၢၼ်းယေးငိုၼ်း) ပုၼ်ႈတႃႇသႂ်ႇ/ထုၵ်ႈ မၼ်းၸိုင် တေလႆႈဢဝ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ၽူႈမၢႆလႄႈ ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇ တႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်)သွင်ၵေႃႉသေသႂ်ႇ/ထုၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၺ) ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈပၼ်ငိုၼ်း ဢဝ်ငိုၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈလူင်းလၢႆးမို်ဝ်းသေ ထုၵ်ႈဢဝ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်ၵႅမ်ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်)

ပွတ်း 14။ (ၵ) တေလႆႈၸွႆႈထႅမ်ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ(ၶူဝ်းၶွင်)ၸွမ်းၼင်ႇ ၼႃႈၵၢၼ်တၢင်းသဵင်ႈ ၽူႈသိမ်းၽၼ်ႇတႃႇ ဢမ်ႇယူႇလႄႈ သင်၊ ဢမ်ႇတူဝ်ႈဢမ်ႇတၼ်းလႄႈသင်၊ တေလႆႈပုတ်ႈ ယိပ်းဢဝ်ၼႃႈၵၢၼ် တၢင်းသဵင်ႈသေ ၶိုင်ပွင်ယူႇယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈႁူမ်ႈပွင်ၵၢၼ်

ပွတ်း 15။ (ၵ) ၽူႈႁူမ်ႈပွင်ၵၢၼ်တၢင်းသဵင်ႈၸမ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းၵႂႃႇၼႃႈၵၢၼ် တႃငၢၼ်း ဢၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁပ်ႉဝႆႉၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ (ၶ) မီးဢႃႇၼႃႇတေၽွတ်ႈႁဵတ်း မုၵ်ႉၸုမ်းၽေဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ယူႇလီလီယဝ်ႉ။ (င) ပေႃးဝႃႈတေပဵၼ်ပုၼ်ႈပၢင်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းၽေသေလႄႈ တေမႅၼ်ႈၸွမ်းမၢႆမီႈၸုမ်းယူႇၸိုင် မူႇၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် ၶဝ်တႅပ်းတတ်းသေလႄႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၸ) ၽူႈႁူမ်ႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ၼႆႉ မီးဢႃႇၼႃႇတႃႇတေဢဝ်ဢွၵ်ႇ ပႅတ်ႈ ၽူႈတူၼ်ၶဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းဢၼ်လိူဝ်ပႅၼ် ဢမ်ႇ ၸွမ်းမၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈ(9)

လွင်ႈၸၵ်းၽေၸၢႆႇငိုၼ်း

ပွတ်း 16။ (ၵ) ငိုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ လိူဝ်သေပေႃႉပပ်ႉလိၵ်ႈ ပိတၵၢတ်ႈပႃႇလိ ၸဝ်ႈၽေတႆး လႄႈ ၽၢႆႇတႆးၵႂၢမ်းလႅပ်ႈၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈ သုင်းၸၢႆႇတၢင်ႇပိူင်။ (ၶ) ပေႃးၶႂ်ႈသုင်းၸၢႆႇလိူဝ်ၼႆႉၸိုင် တေလႆႈယွၼ်းဢဝ်သၼ်ႇတ ၵၢင်ၸႂ် ႁူဝ်ပဝ်ႈတင်းသဵင်ႈ ၽူႈမၢႆတင်းသဵင်ႈ သၢမ်ပုၼ်ႈၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈသွင်ပုၼ်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇတေၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈ(10)

လွင်ႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယ

ပွတ်း 17။ (ၵ) ပႃႈၼိူဝ်မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶပွင်ၵၢၼ်ၼႆႉ တေလႆႈမီးဝႆႉ ၼႃႇယၵလႄႈ မုၵ်ႉၸုမ်းဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယ ယူႇယဝ်ႉ။ (ၶ) ၸဝ်ႈၵိူင်းၶျႃၵ်ႈ(ၸဝ်ႈငမ်းပၢႆး) ၵိူင်းဢုၵ်ႉ(ၸဝ်ႈၵႂၼ်းပၢႆး) ၵိူင်းထွၵ်ႈ(ၸဝ်ႈၵမ်ႉပၢႆး)လႄႈ မုၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈၵျွင်းၶဝ် တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးလႆႈ(30)ဝႃႇပၢႆၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ယဝ်ႉၸိုင် ထုၵ်ႇတၢင်ႇပဵၼ်ဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရယ လႆႈယူႇယဝ်ႉ။ (င) ၸဝ်ႈဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယၶဝ်ၼႆႉ တေလႆႈမီး သီႇလ သမႃႇထိ ပၺႃႇတဵမ်ထူၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၸ) တေလႆႈပၼ်ဢေႃးဝႃႇတ ပၼ်ၺၢၼ်ႇၼႄတၢင်း မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶ ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇၼႃႇယၵ

ပွတ်း 18။ (ၵ) ၼႃႇယၵၼႆႉ တေလႆႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇဝႆႉ မိူဝ်ႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ပတ်းပိုၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ (ၶ) တေလႆႈမီး (30) ဝႃႇၶိုၼ်ႈၼိူဝ်။ (င) တေလႆႈမီး ၵုင်ႇသီႇလ သမႃႇထိ ပၺႃႇလႄႈ

ၵုင်ႇၼႃႇယၵႁူၵ်းပိူင်တဵမ်ထူၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၸ) တေလႆႈမီးၸႂ်ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႄႈ ၵၢၼ်ပၺႃႇ ၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ။ (သ) တေလႆႈမီးဢႃႇၼႃႇၼိူဝ် မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶတင်းသဵင်ႈ။ (ၺ) ၼႂ်းပွႆးဢုပ်ႇၵၼ် ပတ်းပိုၼ်ႉတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈၸိုင်ႈ။ (တ) တေလႆႈၼမ်းၼႃႈ ပၼ်ၺၢၼ်ႇၼေတၢင်း ႁႂ်ႈၼႃႈၵၢၼ် ပေႃးၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီငၢမ်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈ။

လွင်ႈပွႆးၵုမ်ၵၼ်ပတ်းပိုၼ်ႉ

ပွတ်း 19။ (ၵ) ပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းသီႇၶူပ်ႇ ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ။ (ၶ) ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ တေလႆႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇ မူႇၸုမ်း ပွင်ၵၢၼ်လႄႈ ၼႃႇယၵ တင်းဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယ ယူႇယဝ်ႉ။

(င) ၼႂ်းၵႃႈပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ ပေႃးၸဝ်ႈၶဝ်ႈမူႇၸုမ်းၶဝ်

သၢမ်ပုၼ်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ သွင်ပုၼ်ႈယူႇၸိုင် ပွင်ပဵၼ်လႆႈယူႇ ယဝ်ႉ။ (ၸ) တႃႇတေႁဵတ်းပွႆး ပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ တေလႆႈသူင်ႇ လိၵ်ႈမွၵ်ႇထိုင် ၸဝ်ႈတူၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းၶဝ် ၼႂ်း ၸူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း (45)ဝၼ်း။ (သ) ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼၼ်ႉ လွင်ႈသင်သေမဝ်ႇဝႃႈ ပေႃးတူၼ်ဢၼ်ၶိုၼ်ႈ ပွွႆးပၢင်ၵုုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၶဝ် ၵမ်ႉ ၼမ်ၼမ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႉထႅမ်ယူႇၸိုင် တႅပ်းတတ်းမၵ်း မၼ်ႈလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၺ) ပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးမူႇၸုမ်းပွင် ၵၢၼ်ၶဝ်တႅပ်းတတ်းပၼ်ၸိုင် ႁဵတ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ လႆႈ ယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈမူႇၸုမ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ၵုမ်ၵၼ်

ပွတ်း 20။ (ၵ) ဝၢႆးပၢင်ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉယဝ်ႉၼိုင်ႈဝၼ်း(ဢမ်ႇၼၼ်)သွင်ဝၼ်း တေလႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် မူႇၸုမ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ။ (ၶ) ပေႃးပၢင်ၵုမ်မူႇၸုမ်း ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈယဝ်ႉၸိုင် ၼႂ်းၸူဝ်ႈၼိုင်ႈပီ တေလႆႈႁဵတ်းထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ။ (င) ပေႃးလူဝ်ႇႁဵတ်းပၢင်ပွႆးမုၵ််ႉၸုမ်း ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ႁိပ်ႈ ၼႅတ်ႈၸိုင် ႁဵတ်းမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၸ) ၼႂ်းပၢင်ၵုမ် မူႇၸုမ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးတူၼ်ဢၼ် ၶဝ်ႈမူႇၸုမ်းၶဝ် မီးၶိုင်ႈလိူဝ်ယူႇၸိုင် ပွင်ပဵၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈ လႆႈယူႇယဝ်ႉ

လွင်ႈတေၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမုၵ်ႉၸုမ်း

• (ၵ) ၽူႈတူၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်မုၵ်ႉၸုမ်းလူႉ။
• (ၶ) ၽူႈတူၼ်ဢၼ် ဢမ်ႇၸွမ်းမၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်း။
• (င) ၽူႈတူၼ်ဢၼ် ၶႃႉၶၢႆၸိုဝ်ႈသဵင်မုၵ်ႉၸုမ်း။
• (ၸ) ၽူႈတူၼ်ဢၼ် ႁဵတ်းၽိတ်းရႃႇၸဝူတ်ႈမူႉ(ၺႃးပိူၼ်ႈတိ ၺွပ်း) သေလႄႈလုမ်းတြႃးၶဝ် တႅပ်းတတ်းပၼ် ဢပႅတ်ႈတၢမ်ႇ တၢင်းၽိတ်း သေၸိူဝ်ႉသေပိူင်။
• (သ) ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇလႄႈသင်၊ ပူတ်းပႅတ်ႈသိၵ်ႈၶႃႇၵႂႃႇလႄႈသင်၊ လွၼ်ႇၵႂႃႇလႄႈသင်၊ ၸပ်းႁူဝ်ၸႂ်ယွင်ႇၵႂႃႇလႄႈသင်၊ တီႈဢၼ် လူဝ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၶိုင်ပွင်ပဵၼ်လႆႈသေလႄႈသင်၊ တီႈဢၼ်ဝၢၼ်ႈ-ဢိူင်ႇ-ဝဵင်း-ၶဝ် လိူၵ်ႈၵဵပ်းဢဝ်မႄးသၼ််ႇတ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်) တၢင်ႇၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉဢမ်ႇယူႇလႆႈလႄႈၶၢႆႉပၢႆႈၵႂႃႇပႅတ်ႈ တၢင်ႇတီႈလႄႈသင်၊ ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်လူဝ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၶိုင်ပွင် ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမဝ်မၢင် ဢမ်ႇႁဵတ်း ဢမ်ႇသၢင်ႈပဵၼ်လႆႈသေ ၶၢမ်ႇတၢင်းပၼ်သတိ ထူၼ်ႈထိုင်သၢမ်ပွၵ်ႈယဝ်ႉလႄႈသင်။ ၸိူဝ်းၵႃႈဝႃႈမႃးၼႆႉ ပေႃးဝႃႈၽူႈပွင်ၵၢၼ် မုၵ်ႉၸုမ်းၶဝ်ၵမ်ႉၼမ် တႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေလႆႈဢွၵ်ႇၼႂ်းၸုမ်းၼႆႉၸိုင် တေလႆႈဢွၵ်ႇ ၵမ်းလဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။
• (ၺ) ၸဝ်ႈတူၼ်ဢၼ်ၶၢႆႉၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉၸိုင် တေ လႆႈႁဵတ်းလိၵ်ႈတၢင်ႇထိုင်ၽူႈမၢႆ(ဢမ်ႇၼၼ်) ႁူဝ်ပဝ်ႈ။
• (တ) ၸဝ်ႈဢၼ်တၢင်ႇလိၵ်ႈ ယွၼ်းၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမုၵ်ႉၸုမ်းၼၼ်ႉ ၸမ်ႉ ပေႃးဝႃႈလိၵ်ႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ၼႂ်းမိုဝ်းၽူႈမၢႆ (ဢမ်ႇၼၼ်) ႁူဝ်ပဝ်ႈယဝ်ႉၸိုင် တေလႆႈႁူႉထိုင်ဝႃႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ထွၼ်တူဝ် ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇမုၵ်ႉၸုမ်းယဝ်ႉမီးၼင်ႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။
• (ထ) ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၼႆႉ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇသၢမ်ပွၵ်ႈလႄႈ ပၢင်ၵုမ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈ၊ လွင်ႈသင်ၵေႃႈဢမ်ႇတွပ်ႇၶိုၼ်းၸိုင် တေလႆႈ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်း ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈ(12)

တႃႇတေၶိုၼ်းမႄးထွၼ်ထႅမ်မၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်း

ပွတ်း 21။ (ၵ) မၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်းၼႆႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈသႂ်ႇထႅင်ႈထွၼ်ဢွၵ်ႇ ၼႂ်းပၢင် ၵုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼၼ်ႉလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ (ၶ) ၼင်ႇဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈသႂ်ႇထႅင်ႈ၊ ထွၼ်ဢွၵ်ႇဝႆႉမၢႆမီႈမုၵ်ႉၸုမ်း ၼၼ်ႉ ပေႃးၸဝ်ႈတူၼ်ၶဝ်ႈ၊ ၶဝ်ၵမ်ႉၼမ်ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်းၸိုင် တေဢမ်ႇပဵၼ်ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈလႆႈ။ (င) ၼင်ႇဢၼ်ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈသႂ်ႇထႅင်ႈ ထွၼ်ဢွၵ်ႇမၢႆမီႈ၊ မုၵ်ႉၸုမ်း ၼၼ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းလိၵ်ႈတၢင်ႇထိုင် ႁူဝ်ပဝ်ႈ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈမၢႆ ၼႂ်းၸူဝ်ႈဢွၵ်ႇတၢင်းၸဵတ်းဝၼ်း။ (ၸ) ၼင်ႇႁိုဝ် ၸဝ်ႈတူၼ်ၶဝ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်း ၶဝ်တေလႆႈႁူႉၸွမ်း ဢၼ်ၶႂ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ သႂ်ႇထႅင်ႈ၊ထွၼ်ဢွၵ်ႇမၢႆမီႈၼၼ်ႉ၊ ၽူႈမၢႆ တေလႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇသေလႄႈပိုၼ်ၽေထိုင် ၽူႈတူၼ်ၶဝ်ႈမုၵ်ႉ ၸုမ်းဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယၶဝ်ၸဝ်ႈလႄႈ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ၶဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပၼ်တိတ(မိူင်းၼွင်)

ႁူဝ်ပဝ်ႈ

ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး

(12/5/1971)

ၸဝ်ႈၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ

ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး

ဝဵင်းပၢင်လူင်